سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم (به انگلیسی: Cervical cancer) نوعی سرطان شایع در میان خانم ها است که دهانه رحم را درگیر کرده و مانند بسیاری از انواع سرطان، تشخیص زود هنگام در درمان آن نقش بسزایی دارد.

این سرطان در گذشته یکی از علل اصلی مرگ و میر زنان محسوب می شد اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی پزشکی و آزمایش های غربال گری، امید به زندگی در آن تا حد قابل توجهی افزایش یافته است.

در ادامه قصد داریم درباره سرطان دهانه رحم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم نوعی سرطان شایع در میان زنان است که در بیشتر موارد توسط برخی سویه های خاص ویروس پاپیلومای انسانی مقاربتی یا HPV ایجاد و اغلب از سلول های سطح دهانه رحم آغاز می شود.

ناگفته نماند دهانه رحم یک استوانه تو خالی است که قسمت تحتانی رحم زنان را به واژن متصل می کند.

علائم سرطان دهانه رحم

از آن جا که علائم سرطان دهانه رحم معمولا تا مراحل آخر بیماری ظاهر نمی شوند و علائم ایجاد شده معمولا با نشانه های موارد شایع همچون قاعدگی یا عفونت دستگاه ادراری شباهت دارند، بسیاری از زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه از بیماری خود بی اطلاع هستند.

برخی علائم شایع سرطان دهانه رحم عبارتند از :

  • خونریزی غیر طبیعی مانند خونریزی بین دوره های قاعدگی، بعد از رابطه جنسی یا در دوران یائسگی
  • ترشحات واژن که ظاهر یا بوی آن ها غیر طبیعی است
  • درد لگنی
  • افزایش نیاز به دفع ادرار
  • درد حین ادرار

در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است به پزشک مراجعه شود.

علت سرطان دهانه رحم

بیشتر موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم از ویروس پاپیلومای انسانی مقاربتی یا HPV ناشی می شود. این ویروس عامل ابتلا به زگیل تناسلی نیز می باشد.

ویروس HPV حدود صد سویه مختلف دارد اما تنها انواع خاصی از آن ها از جمله HPV-16 و HPV-18 عامل بروز سرطان دهانه رحم هستند. به علاوه آلوده شدن به سویه سرطان زای HPV به معنای ابتلای حتمی به این بیماری نیست زیرا سیستم ایمنی بدن اکثر عفونت های HPV را از بین می برد.

این ویروس عامل برخی سرطان های دیگر نیز می باشد، از جمله :

  • سرطان فرج
  • سرطان واژن
  • سرطان آلت تناسلی مردان
  • سرطان مقعد
  • سرطان راست روده
  • سرطان گلو (حنجره)

تشخیص سرطان دهانه رحم

پاپ اسمیر از آزمایش هایی است که پزشکان معمولا برای تشخیص سرطان دهانه رحم استفاده می کنند. برای انجام این آزمایش پزشک نمونه ای از سلول های سطح دهانه رحم را جمع آوری کرده و به آزمایشگاه می فرستد تا از نظر تغییرات سرطانی یا پیش سرطانی بررسی شود.

اگر پزشک شاهد تغییراتی در سلول ها باشد ممکن است کولپوسکوپی پیشنهاد کند که طی آن دهانه رحم بررسی شده و احتمالا از سلول های آن نمونه برداری می شود.

توصیه شده زنان برای غربال گری پاپ اسمیر به صورت زیر اقدام کنند :

  • سنین 21 تا 29 سالگی : هر سه سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر
  • سنین 30 تا 65 سالگی : هر سه سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر و هر پنج سال یک بار آزمایش hrHPV یا هر پنج سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر و hrHPV

درمان سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم در بسیاری از موارد در صورتی که به موقع تشخیص داده شود قابل درمان می باشد. چهار روش درمانی مورد استفاده برای این سرطان عبارتند از :

  • عمل جراحی
  • پرتو درمانی
  • شیمی درمانی
  • درمان هدفمند

گاهی اوقات برای اثر بخشی بیشتر، از ترکیب این روش ها استفاده می شود.

عمل جراحی

هدف از عمل جراحی برداشتن هر چه بیشتر ناحیه سرطانی می باشد، گاهی اوقات پزشک تنها ناحیه دهانه رحم را که سرطانی شده بر می دارد اما اگر سرطان سرایت بیشتری داشته باشد ممکن است علاوه بر دهانه رحم نیاز به برداشتن سایر اندام های لگنی نیز باشد.

چندین عمل جراحی مختلف برای درمان سرطان دهانه رحم وجود دارد که انتخاب هر یک به میزان گسترش سرطان بستگی دارد :

  • کریو جراحی : در این روش سلول های سرطانی را با قرار دادن یک لوله خاص در دهانه رحم منجمد می کنند
  • جراحی لیزر : در این تکنیک سلول های غیر طبیعی را با پرتوهای لیزری می سوزانند
  • جراحی کونزاسیون : در این تکنیک با استفاده از چاقوی جراحی، لیزر یا سیم نازکی که توسط جریان الکتریسته گرم شده بخش مخروطی شکل دهانه رحم برداشته می شود
  • هیسترکتومی : در این روش کل رحم و دهانه رحم برداشته می شود. زمانی که قسمت بالای واژن نیز جدا شود به آن هیسترکتومی رادیکال گفته می شود
  • تراکلکتومی : در این تکنیک دهانه رحم و قسمت بالای واژن برداشته می شود اما رحم دست نخورده باقی می ماند تا امکان فرزند دار شدن در آینده وجود داشته باشد
  • اگزنتریشن لگنی : در این روش با توجه به این که سرطان به کدام نواحی گسترش یافته باشد ممکن است رحم، واژن، مثانه، راست روده، غدد لنفاوی و بخشی از روده بزرگ برداشته شود

پرتو درمانی

پزشک در تکنیک پرتو درمانی با کمک پرتوهای پر انرژی اشعه ایکس سلول های سرطانی را از بین می برد. این روش ممکن است به صورت خارجی (از طریق دستگاهی در خارج از بدن) و یا داخلی (با استفاده از یک لوله فلزی در رحم یا واژن) انجام شود.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهای خاص برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. پزشکان این روش را به صورت دوره ای انجام می دهند، به این صورت که بعد از مدتی شیمی درمانی به طور موقت متوقف می شود تا بدن فرصت بهبود سلول هایش را پیدا کند.

درمان هدفمند

بواسیزامب یک داروی جدید در درمان های هدفمند است که به شیوه ای متفاوت از شیمی درمانی و پرتو درمانی عمل می کند. این دارو مانع رشد عروق خونی جدیدی که به رشد و بقای سرطان کمک می کنند شده و معمولا در کنار شیمی درمانی تجویز می شود.

مراحل سرطان دهانه رحم

پزشک بعد از تشخیص سرطان دهانه رحم، مرحله این بیماری را مشخص خواهد کرد. مرحله بندی سرطان نشان می دهد که آیا سرطان به نواحی دیگر سرایت کرده و اگر چنین است کدام اندام ها را درگیر کرده است. این کار به پزشک در انتخاب درمان مناسب کمک خواهد کرد.

سرطان دهانه رحم دارای چهار مرحله می باشد که عبارتند از :

  • مرحله 1 : در این مرحله سرطان هنوز کوچک است و ممکن است به غدد لنفاوی سرایت کرده باشد اما هنوز به سایر بخش های بدن حمله نکرده است
  • مرحله 2 : سرطان در این مرحله بزرگ تر شده و ممکن است به خارج از رحم و دهانه رحم یا به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد اما هنوز قسمت های دیگر بدن را درگیر نکرده است
  • مرحله 3 : در این مرحله سرطان به بخش تحتانی واژن یا لگن سرایت کرده و ممکن است باعث انسداد مجاری ادراری (لوله هایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کنند) شود اما به سایر بخش ها سرایت نکرده است
  • مرحله 4 : سرطان در این مرحله احتمالا به خارج از لگن و اندام هایی همچون ریه ها، استخوان ها یا کبد گسترش یافته است

عوامل خطر زای سرطان دهانه رحم

ویروس HPV بزرگ ترین عامل خطر زای ابتلا به سرطان دهانه رحم است، سایر عوامل خطر زا عبارتند از :

  • ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
  • کلامیدیا
  • سیگار کشیدن
  • چاقی
  • سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان دهانه رحم
  • عدم مصرف میوه و سبزیجات کافی
  • مصرف قرص های ضد بارداری
  • داشتن سه بارداری کامل
  • اولین بارداری در سن 17 سالگی

لازم به ذکر است دارا بودن بودن یک یا چند مورد از این عوامل به معنای ابتلای صد در صد به این سرطان نمی باشد بلکه تنها خطر ابتلا را افزایش می دهد.

امید به زندگی در سرطان دهانه رحم

امید به زندگی 5 ساله در مراحل اولیه سرطان دهانه رحم که سرطان هنوز به دهانه رحم محدود است 92 درصد می باشد. با گسترش سلول های سرطانی به ناحیه لگن امید به زندگی 5 ساله به 56 درصد کاهش می یابد و در صورتی که سرطان به اندام های دور سرایت کند این احتمال حدود 17 درصد می باشد.

با توجه به ارقام و احتمالات ارائه شده مشخص است که انجام غربال گری در زنان تاثیر قابل توجهی در امید به زندگی 5 ساله آنان دارد.

سرطان دهانه رحم در بارداری

تشخیص سرطان دهانه رحم در دوران بارداری به ندرت رخ می دهد و اکثر موارد شناسایی شده در مراحل اولیه خود قرار دارند.

درمان سرطان در دوران بارداری با چالش های زیادی همراه است و پزشک برای درمان به مرحله و ماه بارداری توجه می کند. اگر سرطان در مرحله بسیار اولیه باشد ممکن است پزشک برای شروع درمان تا زمان زایمان منتظر بماند اما در سرطان های پیشرفته تر که برای درمان به هیسترکتومی یا پرتو درمانی نیاز است بیمار باید درباره شروع درمان یا ادامه بارداری تصمیم بگیرد.

در این موارد پزشکان سعی می کنند در نزدیک ترین زمانی که کودک قادر به زندگی در خارج از رحم مادر باشد او را از رحم خارج کنند.

پیشگیری از سرطان دهانه رحم

یکی از ساده ترین روش های پیشگیری از سرطان دهانه رحم غربال گری منظم با آزمایش پاپ اسمیر و hrHPV می باشد. طی غربال گری سلول های پیش سرطانی شناسایی و از سرطانی شدن آن ها جلوگیری می شود.

عفونت HPV عامل بیشتر موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم می باشد که با واکسن هایی همچون گارداسیل و سرواریکس می توان از این عفونت جلوگیری کرد. لازم به ذکر است واکسیناسیون قبل از این که فرد از نظر جنسی فعال شود بیشترین تاثیر را دارد و دختران و پسران می توانند مقابل این عفونت واکسینه شوند.

برای کاهش خطر عفونت HPV و سرطان دهانه رحم توصیه می شود از روابط جنسی متعدد اجتناب کرده و در روابط جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی از کاندوم استفاده شود.

همچنین بخوانید : سرطان تخمدان چیست؟

منبع: healthline