اختلال بیش فعالی و کم توجهی (ADHD) نوعی اختلال عصبی است که به آن اختلال عصبی رشدی می گویند.
اختلال بیش فعالی و کم توجهی مانند همه اختلالات عصبی بر مغز و سیستم عصبی شما تاثیر می گذارد اما بر رشد مغز نیز تاثیر می گذارد. فرض بر این است که اختلال بیش فعالی و کم توجهی از بدو تولد وجود دارد. اگر درمان نشود می تواند در یادگیری و دستیابی به نقاط عطف رشد اختلال ایجاد کند.
اختلال بیش فعالی و کم توجهی می تواند منجر به طیف گسترده ای از علائم مربوط به بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری شود.
در بزرگسالی اختلال بیش فعالی و کم توجهی درمان نشده می تواند باعث مشکلاتی در عملکرد روزانه در خانه و محل کار شود.
در ادامه این مقاله به بررسی تاثیر اختلال بیش فعالی و کم توجهی یا ADHD بر مغز می پردازیم. با سومیتا همراه باشید؛
اختلال عصبی رشدی چیست؟
اختلالات عصبی رشدی شرایطی هستند که بر رشد مغز در کودکان و نوجوانان تاثیر می گذارد. اصطلاح اختلال عصبی رشدی نسبتا جدید است و به عنوان دسته ای از تشخیص ها به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش پنجم (DSM-5) اضافه شد که بسیاری از آن ها قبلا اختلالات رشدی نامیده می شدند.
اختلالات عصبی رشدی عبارتند از :
- بیش فعالی
- اوتیسم
- ناتوانی ذهنی
- اختلالات ارتباطی
- اختلالات حرکتی مانند تیک
- اختلالات یادگیری خاص
مانند اختلالات عصبی، اختلالات عصبی رشدی بر ساختار یا عملکرد مغز یا سیستم عصبی شما تاثیر می گذارند.
این بدان معناست که دانشمندان بی نظمی های بیولوژیکی را شناسایی کرده اند که می توان آن ها را در آزمایش های تصویربرداری پیشرفته مشاهده کرد یا با دارو درمان کرد.
این موضوع مهم است زیرا برای مدت طولانی مردم فکر می کردند که علائم بیماری هایی مانند اختلال بیش فعالی و کم توجهی رفتاری است – یا اینکه می توان با انضباط یا تربیت بهتر آن ها را برطرف کرد.
بی نظمی در مغز می تواند باعث مشکلات رفتاری شود مانند مشکل در تنظیم هیجان یا تکانشگری. آن ها همچنین می توانند بر نحوه تفکر، یادگیری و تعامل با دیگران تاثیر بگذارند.
اختلال بیش فعالی و کم توجهی چقدر شایع است؟
اختلال بیش فعالی و کم توجهی یکی از شایع ترین بیماری های روانی دوران کودکی است. به گفته ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) این بیماری تنها در ایالات متحده تقریبا 10 درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد.
از آنجایی که این شرایط هم بر مغز و هم بر رفتار تاثیر می گذارند، کودکان مبتلا به بیماری های عصبی رشدی ممکن است توسط ترکیبی از پزشکان زیر تشخیص داده شده و مدیریت شوند :
- متخصصان رشد و رفتار اطفال
- روانپزشکان اطفال
- روانشناسان کودکان
- متخصصان عصب شناسی
تحقیقات در مورد تاثیر اختلال بیش فعالی و کم توجهی بر مغز چه می گویند؟
تحقیقات در مورد جنبه های بیولوژیکی اختلال بیش فعالی و کم توجهی در سال های اخیر پیشرفت کرده است. با استفاده از ام آر آی و سی تی اسکن محققان می توانند ساختارهای مغز را شناسایی کرده و اندازه آن ها را اندازه گیری کنند.
با استفاده از فناوری اف ام آر آی محققان می توانند فعالیت مغز را ردیابی کنند و نحوه تغییر آن فعالیت را در حین انجام برخی وظایف مشاهده کنند.
ساختار مغز
تحقیقات نشان داده است که اختلال بیش فعالی و کم توجهی با تغییرات در چندین ناحیه مختلف مغز مرتبط است. مطالعه ای در سال 2017 از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی در یکی از بزرگترین مجموعه داده های موجود برای جمع آوری داده ها در مورد ساختار مغز استفاده کرد.
آن ها تصاویر جمع آوری شده از 1700 نفر مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی و بیش از 1500 نفر بدون آن را مقایسه کردند.
بر اساس نتایج در افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی مناطق خاصی از مغز کوچک تر از حد متوسط است. این نواحی شامل ساختارهای زیر قشری در عمق مرکز مغز مانند آمیگدال، اکومبنس و هیپوکامپ است. این حوزه ها نقش های متعددی در شناخت به ویژه در تنظیم هیجانی و حافظه دارند.
محققان دریافتند که تفاوت بین مغزهای اختلال بیش فعالی و کم توجهی و مغزهای بدون اختلال بیش فعالی و کم توجهی در دوران کودکی بارزتر بود. این از نظریه محققان حمایت می کند که کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی تاخیر در رشد و بلوغ برخی ساختارهای مغزی را تجربه می کنند.
تحقیقات دیگر به حجم کل مغز و مساحت سطح مغز پرداخته است. بر اساس مطالعات متعدد به نظر می رسد افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی حجم کل مغزشان کاهش یافته است. علاوه بر این برخی از مطالعات نازک شدن قشر مغز را که خارجی ترین لایه مغز است نشان داده اند.
عملکرد مغز
عملکرد مغز به فرآیندهای زیادی اشاره دارد که در هر لحظه در مغز شما اتفاق می افتد. محققان از فناوری اف ام آر آی برای ردیابی فعالیت مغز در حالی که افراد انواع مختلفی از وظایف مانند تفکر، برنامه ریزی و تصمیم گیری را انجام می دهند استفاده کرده اند.
طبق مطالعات اف ام آر آی افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی در انواع عملکردهای مغزی دچار اختلال هستند.
به طور خاص محققان اختلالاتی را در عملکردهای اجرایی مانند برنامه ریزی، زمان بندی، توجه و حافظه فعال یافته اند. محققان همچنین ناهنجاری هایی را در زمینه هایی که شامل کنترل عاطفی و انگیزه است یافته اند.
تحقیقات دیگر به تفاوت هایی در شبکه های پردازش پاداش مغز اشاره کرده است. برخی از مطالعات کمبودهایی را در تصمیم گیری مرتبط با پاداش پیدا کرده اند. با این حال یافته های دیگر در مورد این موضوع متناقض بوده است.
علائم اختلال بیش فعالی و کم توجهی
اختلال بیش فعالی و کم توجهی علائمی را ایجاد می کند که عمدتا مربوط به بی توجهی، بیش فعالی – تکانشگری یا ترکیبی از هر دو است.
بیش فعالی – تکانشگری در کودکان خردسال بیشتر شایع است در حالی که بی توجهی در کودکان بزرگتر و نوجوانان شایع تر است.
علائم بی توجهی ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- مشکل در توجه یا حفظ تمرکز
- مشکل در تکمیل کارها
- اجتناب از فعالیت ها یا کارهای دشوار
- به راحتی حواسش پرت می شوند و چیزها را فراموش می کند
- از دست دادن مکرر اقلام مهم
علائم بیش فعالی – تکانشگری ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- هنگام نشستن بی قرار هستند
- نیاز مکرر به حرکت یا راه رفتن دارند
- احساس بی قراری و حرکت پراکنده دارند
- در انجام فعالیت های بی سر و صدا مشکل دارند
- بیش از حد صحبت می کنند
افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی نیز ممکن است برای سازماندهی فضاهای شخصی خود دچار مشکل شوند.
درمان اختلال بیش فعالی و کم توجهی
داروها
داروها می توانند به کاهش علائم مزمن اختلال بیش فعالی و کم توجهی کمک کنند که می تواند عملکرد روزمره و کیفیت کلی زندگی را تا حد زیادی بهبود بخشد.
دو نوع از رایج ترین داروهایی که برای اختلال بیش فعالی و کم توجهی تجویز می شوند، محرک ها و غیر محرک ها هستند :
- محرک ها : داروهای محرک شامل گزینه هایی مانند آدرال، لیز دگزامفتامین و ریتالین هستند. آن ها می توانند با افزایش سطح دوپامین و نوراپی نفرین در مغز به کاهش علائم اختلال بیش فعالی و کم توجهی کمک کنند
- داروهای غیرمحرک : داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین، کلونیدین و گوانفاسین نیز می توانند با تغییر سطوح انتقال دهنده های عصبی خاص در مغز به بهبود علائم اختلال بیش فعالی و کم توجهی – مانند تکانشگری و بی توجهی – کمک کنند
روان درمانی
روان درمانی می تواند به افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی کمک کند تا در زندگی روزمره خود پیشرفت کنند. انواع مختلفی از گفتار درمانی را می توان برای کمک به افراد در توسعه مهارت های مقابله ای که به آن ها در تنظیم احساسات تغییر رفتارهای مشکل ساز و تعیین اهداف کمک می کند استفاده کرد.
رویکردهای درمانی مختلف برای اختلال بیش فعالی و کم توجهی ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- رفتار درمانی (روان درمانی) : رفتار درمانی مانند درمان شناختی رفتاری می تواند به افراد با افکار، احساسات و رفتارهایی که زندگی روزمره آن ها را شکل می دهد کمک کند
- خانواده درمانی : خانواده درمانی – و همچنین ازدواج درمانی برای بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی – یک رویکرد درمانی است که می تواند به بهبود روشی که علائم اختلال بیش فعالی و کم توجهی بر زندگی و روابط خانگی تاثیر می گذارد کمک کند
- آموزش والدین : آموزش والدین می تواند به والدین کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی بیاموزد که چگونه از طریق تکنیک های رفتاری شناختی به فرزندان خود کمک کنند تا نه تنها رفتارهای خود بلکه عزت نفس خود را بهبود بخشند
رفتارهای انطباقی
تغییر رفتارهای مشکل ساز یک استراتژی اضافی است که می تواند به بهبود کیفیت زندگی روزمره افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی کمک کند. این به معنای شناسایی فعالیت ها، بخش هایی از برنامه تان یا تمایلات ناسالمی است که ممکن است علائم اختلال بیش فعالی و کم توجهی شما را بدتر کند یا درمان را مختل کند.
به عنوان مثال در کودکان این ممکن است شامل ایجاد عادات جدیدی باشد که می تواند در مدرسه یا خانه دنبال شود. این می تواند مانند دریافت تسهیلات تحصیلی شخصی در مدرسه یا استفاده از تقویم و سایر ابزارهای سازمانی در خانه باشد.
در بزرگسالان شرکت در گروه های حمایتی هفتگی یا ماهانه راهی عالی برای دریافت حمایت و مشاوره از همسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی است.
خلاصه
اختلال بیش فعالی و کم توجهی می تواند نحوه رشد مغز و به نوبه خود نحوه عملکرد آن را تغییر دهد.
تحقیقات نشان داده است که این تغییرات فیزیکی در مغز می تواند منجر به علائم مختلف اختلال بیش فعالی و کم توجهی از جمله کاهش توجه و افزایش بیش فعالی شود. اختلال بیش فعالی و کم توجهی معمولا در دوران کودکی تشخیص داده می شود اما می تواند بر افراد در هر سنی تاثیر بگذارد.
منبع : healthline
