بارداری مولار (به انگلیسی: Molar pregnancy) که به نام بچه خوره نیز شناخته شده به دلیل نوعی لقاح غیر طبیعی رخ می دهد که در آن جفت رشد طبیعی ندارد و به جای جنین توده ای در رحم شکل می گیرد.
گفته شده از هر 1000 بارداری 1 مورد ممکن است از نوع بارداری مولار باشد که در واقع بی نتیجه بوده و هرگز به تشکیل جنین منجر نمی شود. حتی در مواردی ممکن است برای سلامت مادر نیز خطرناک باشد.
در ادامه قصد داریم درباره بارداری مولار و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
بارداری مولار چیست؟
بارداری زمانی رخ می دهد که یک تخمک سالم توسط اسپرم سالم بارور شده و در رحم قرار بگیرد. اما گاهی در مراحل این فرایند اختلال ایجاد شده و بارداری روال طبیعی خودش را طی نمی کند.
باردرای مولار وضعیتی است که در آن جفت رشد طبیعی نداشته و به جای آن توموری در رحم شکل می گیرد که باعث می شود جفت به توده ای از کیسه های پر از مایع به نام کیست تبدیل شود.
این نوع بارداری ادامه پیدا نمی کند زیرا جفت معمولا نمی تواند جنین را تغذیه کند. همچنین در موارد نادر ممکن است خطراتی برای سلامت مادر به دنبال داشته باشد.
لازم به ذکر است حتی خانم هایی که قبلا بارداری معمولی را تجربه کرده اند ممکن است دچار بارداری مولار شوند، خبر خوب این که این وضعیت مانع بارداری های موفق در آینده نمی شود.
تفاوت بارداری مولار جزئی و کامل
به طور کلی دو نوع بارداری مولار وجود دارد که هر دو نتیجه یکسان دارند و نمی توان گفت یکی بهتر یا بدتر از دیگری است. همچنین هر دو نوع معمولا خوش خیم بوده و باعث بروز سرطان نمی شوند.
بارداری مولار کامل زمانی رخ می دهد که تنها بافت جفت در رحم رشد کرده و اثری از جنین نباشد اما در بارداری مولار جزئی، بافت جفت و مقداری بافت جنین ناقص در رحم وجود دارد که هرگز نمی تواند به نوزاد تبدیل شود.
علت بارداری مولار
از آن جا که بارداری مولار در هر نژاد، سن و پیشینه ای رخ می دهد و به دلیل انجام کار خاص یا استفاده از سبک زندگی خاص ایجاد نمی شود، نمی توان با اطمینان گفت یک خانم ممکن است به بارداری مولار دچار شود یا نشود.
این وضعیت گاهی به دلیل مشکل در سطح ژنتیکی دی ان ای اتفاق می افتد. اکثر خانم ها صدها هزار تخمک دارند که برخی از آن ها ممکن است به درستی شکل نگرفته باشند.
تخمک های ناقص معمولا جذب بدن شده و در بارداری نقش ندارند. با این حال هر از گاه یک تخمک ناقص به اشتباه توسط اسپرم بارور می شود که کل نتیجه آن تنها شامل ژن های پدر (نه مادر) می باشد و به آن بارداری مولار گفته می شود.
عکس این وضعیت نیز ممکن است رخ دهد، به این صورت که یک اسپرم ناکامل (یا بیش از یک اسپرم) یک تخمک کامل را بارور کرده و به بارداری مولار منجر شود.
عوامل خطر زای بارداری مولار
برخی عوامل خطر زای بارداری مولار عبارتند از :
- سن : بارداری مولار ممکن است برای همه خانم هایی که باردار می شوند رخ دهد اما احتمال آن در خانم های کمتر از 20 سال یا بالای از 35 سال بیشتر است
- سابقه بارداری مولار : اگر خانمی در گذشته بارداری مولار را تجربه کرده باشد به احتمال زیاد دوباره نیز دچار آن خواهد داشت، البته این به آن معنا نیست که نتواند بارداری موفق داشته باشد
علائم بارداری مولار
بارداری مولار ممکن است در ابتدا مانند یک بارداری معمولی به نظر برسد اما به احتمال زیاد علائم و نشانه های خاصی ایجاد می کند که با توجه به آن ها می توان متوجه شد که یک جای کار مشکل دارد.
برخی علائم بارداری مولار عبارتند از :
- خونریزی : ممکن است در سه ماهه اول بارداری (تا 13 هفته) خونریزی به رنگ قرمز روشن تا قهوه ای تیره رخ دهد. اگر بارداری مولار از نوع کامل باشد احتمال این مسئله بیشتر است و ممکن است کیست هایی شبیه انگور (بافت لخته شده) در خون دیده شود
- سطح بالای hCG همراه با حالت تهوع و استفراغ : هورمون hCG توسط جفت ساخته می شود و عامل بروز تهوع و استفراغ در بسیاری از زنان باردار است. در بارداری مولار ممکن است بافت جفت بیشتر از حالت طبیعی رشد کند که نتیجه آن بالا رفتن سطح این ماده و بروز تهوع و استفراغ می باشد
- درد و فشار لگن : بافت ها در بارداری مولار (به خصوص سه ماهه دوم) سریع تر از حالت طبیعی رشد می کنند. به همین دلیل ممکن است شکم نسبت به مرحله بارداری خیلی بزرگ تر به نظر برسد. این مسئله باعث ایجاد فشار و درد در ناحیه لگن می شود
پزشک ممکن است علائم دیگری نیز شناسایی کند، از جمله :
- فشار خون بالا
- کم خونی (سطح کم آهن)
- پره اکلامپسی
- کیست های تخمدان
- پرکاری تیروئید
تشخیص بارداری مولار
گاهی اوقات هنگامی که خانم باردار برای انجام سونوگرافی روتین بارداری اقدام می کند بارداری مولار در او تشخیص داده می شود. گاهی نیز پس از مشاهده علائم خاص بارداری مولار به پزشک مراجعه کرده و آزمایش های لازم برای او تجویز می شود.
طی سونوگرافی لگن بارداری مولار معمولا خوشه ای انگور مانند از عروق و بافت شناسایی می شود. همچنین ممکن است آزمایش های تصویر برداری دیگری مانند ام آر آی و سی تی اسکن نیز برای تایید تشخیص نیاز باشد.
توجه داشته باشید اگرچه سطح بالای hCG در خون می تواند نشانه بارداری مولار باشد اما در برخی موارد ممکن است سطح این هورمون افزایش پیدا نکند یا در یک بارداری طبیعی و استاندارد مانند دو قلو بودن جنین، احتمال بالا رفتن بیش از حد سطح این ماده وجود دارد.
به عبارت دیگر پزشک تنها بر اساس بالا بودن سطح hCG نمی تواند بارداری مولار را تشخیص دهد.
درمان بارداری مولار
متاسفانه بارداری مولار در هیچ حالتی نمی تواند به یک بارداری طبیعی و سالم تبدیل شود، اما برای پیشگیری از بروز عوارض لازم است نسبت به درمان این عارضه اقدام شود.
خبر خوب این که با درمان صحیح این وضعیت می توان در آینده بارداری موفق داشته و نوزادی سالم به دنیا آورد.
برای درمان بارداری مولار ممکن است از یک یا چند مورد از تکنیک های درمانی زیر استفاده شود :
1. اتساع و کورتاژ
در این روش پزشک با گشاد کردن دهانه رحم و استفاده از یک واکیوم پزشکی برای برداشتن بافت مضر، این وضعیت را درمان می کند.
این تکنیک اگرچه گاهی به صورت یک عمل سرپایی در مطب پزشک انجام می شود اما اگر برای درمان بارداری مولار باشد لازم است فرد در بیمارستان بستری شده و تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
2. داروهای شیمی درمانی
در صورتی که بارداری مولار به هر دلیل مانند سرطان یا عدم مراقبت درست خطرناک محسوب شود، ممکن است بعد از تکنیک اتساع و کورتاژ مقداری داروی شیمی درمانی تجویز شود. این مسئله به خصوص زمانی که سطح hCG کاهش پیدا نکند لازم می باشد.
3. هیسترکتومی
هیسترکتومی نوعی عمل جراحی است که در آن پزشک پس از بیهوشی کامل بیمار، کل رحم را از بدن او خارج می کند. زمانی که تمایلی به بارداری مجدد وجود نداشته باشد می توان از این گزینه استفاده کرد.
ناگفته نماند استفاده از هیسترکتومی برای درمان بارداری مولار چندان رایج نیست.
4. روگام
اگر مادر دارای فاکتور Rh منفی باشد احتمالا دارویی به نام روگام نیز به عنوان بخشی از درمان بارداری مولار تجویز می شود. این دارو از برخی عوارض مربوط به تولید آنتی بادی جلوگیری می کند.
خانم هایی که دارای گروه خونی A منفی، O منفی، B منفی یا AB منفی هستند لازم است این مسئله را حتما به پزشک خود اطلاع دهند.
5. مراقبت های بعدی
بعد از درمان بارداری مولار به آزمایش خون و مراقبت های بعدی بیشتری نیاز است و لازم است اطمینان حاصل شود که هیچ گونه بافت مولار در رحم باقی نمانده است.
در موارد نادر بافت مولار می تواند دوباره در رحم رشد کرده و باعث بروز برخی انواع سرطان شود. پزشک برای جلوگیری از این اتفاق سطح hCG را بررسی و تا یک سال پس از درمان، انجام غربال گری را توصیه می کند.
6. درمان های بعدی
تاکید می شود سرطان های ناشی از بارداری مولار به ندرت ممکن است رخ دهند، به علاوه بسیاری از آن ها کاملا قابل درمان هستند و میزان بقا در آن ها تا 90 درصد می باشد. ممکن است برای برخی از سرطان ها به شیمی درمانی و پرتو درمانی نیاز باشد.
چشم انداز بارداری مولار
در صورتی که حدس می زنید باردار شده اید لازم است فورا به پزشک مراجعه کنید. مانند بسیاری از بیماری ها و مشکلات پزشکی، بهترین راه برای جلوگیری از بارداری مولار این است که در اسرع وقت تشخیص داده و درمان شود.
بعد از درمان نیز لازم است طبق توصیه پزشک به صورت منظم برای معاینه مراجعه شود. همچنین بهتر است تا یک سال بعد از درمان، بارداری مجدد نداشته باشید زیرا این اتفاق می تواند هر گونه عارضه نادر اما احتمالی بعد از بارداری مولار را پنهان کند.
سخن آخر این که بارداری مولار مانع بارداری مجدد و فرزند دار شدن در آینده نمی شود. به علاوه بروز سرطان و عوارض در آن بسیار نادر است.
منبع: healthline
