راه رفتن در خواب (به انگلیسی: Sleepwalking) از انواع پاراسومنیا است که طی آن فرد در حالی که خواب است از رختخواب خود خارج شده و حرکت می کند.
راه رفتن در خواب در حالت کلی خطری برای سلامتی ندارد و در افراد کم سن و سال نسبتا رایج است، به طوری که 17 درصد از کودکان به ویژه در سنین 8 تا 12 سال را تحت تاثیر قرار می دهد، اگرچه در همه سنین شایع است و حدود 4 درصد از بزرگسالان نیز در طول زندگی خود این وضعیت را تجربه می کنند.
در ادامه قصد داریم درباره راه رفتن در خواب و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
راه رفتن در خواب چیست؟
در حالت عادی زمانی که افراد می خوابند، بدن و ذهن آن ها نیز به خواب می رود و بی حرکت می شود اما در افرادی که در خواب راه می روند بدن و بخش هایی از ضمیر نا خودآگاه هنوز فعال است در حالی که ضمیر خودآگاه آن ها غیر فعال شده است.
راه رفتن در خواب نوعی پاراسومنیا است. متخصصان از این اصطلاح برای توصیف وضعیت و بیماری هایی که باعث بروز اتفاقات نا خواسته در طول خواب می شوند استفاده می کنند.
اکثر دوره های راه رفتن در خواب حدود 10 دقیقه طول می کشند اما برخی موارد ممکن است مدت زمان طولانی تری ادامه داشته باشند، لذا اطرافیان فردی که در خواب راه می رود باید از ایمن بودن او در این زمان ها اطمینان حاصل کنند و در صورت روبرو شدن با چنین صحنه ای سعی کنند به آرامی فرد را به رختخواب برگردانند.
به گفته متخصصان بیدار کردن کسی که در خواب راه می رود خطرناک نیست اما فریاد زدن می تواند او را شوکه کند.
علت راه رفتن در خواب
تحقیقات نشان داده راه رفتن در خواب معمولا طی دوره حرکت غیر سریع چشم یا خواب موج آهسته در یک سوم اول چرخه خواب فرد رخ می دهد و احتمالا علت آن اختلال در سیکل مغز بین سطوح خواب است.
محققان دریافته اند افرادی که در میان اعضای خانواده شان سابقه چنین مسئله ای دارند بیشتر احتمال دارد در خواب راه بروند.
علاوه بر ژنتیک، عواملی همچون محرومیت از خواب قبلی که خواب موج آهسته را افزایش می دهند و عواملی همچون استرس، مصرف الکل و سایر اختلالات خواب که برانگیختگی در خواب را افزایش می دهند ممکن است دفعات راه رفتن در خواب در افراد مستعد این مسئله را افزایش دهند.
برخی عوامل دیگر نیز ممکن است در راه رفتن در خواب نقش داشته باشند، از جمله :
- آپنه انسدادی خواب
- کمبود خواب
- سندرم پیش از قاعدگی
- مسافرت
- استرس
- داروهای خاص مانند زولپیدم
- الکل
- تب
- میگرن
- سر و صدا یا نور
- آسیب دیدگی سر
- سکته
- تورم مغز
علائم راه رفتن در خواب
نشانه اصلی راه رفتن در خواب این است که فرد با این که بیدار نیست از رختخواب بلند شده و راه می رود.
برخی علائم دیگر عبارتند از :
- چشمان باز اغلب با نگاه بی حرکت
- مشکل در بیدار شدن
- گیجی
- صحبت کردن یا زمزمه کردن در خواب
- غذا خوردن
- استفاده از حمام
- فعالیت جنسی
راه رفتن افراد در حالی که واقعا بیدار نیستند می تواند خطرناک باشد. به عنوان مثال اگر پله یا جسم تیز در مسیر حرکت آن ها باشد ممکن است به خودشان آسیب بزنند.
در موارد نادر فرد ممکن است در حالی که خواب است رانندگی کند که بسیار خطرناک بوده و علاوه بر آسیب به خود می تواند دیگران را نیز در معرض آسیب و خطر مرگ قرار دهد.
لازم به ذکر است افرادی که در خواب راه می روند یا کارهای دیگری انجام می دهند معمولا این مسئله را در زمان بیداری به یاد نمی آورند.
درمان راه رفتن در خواب
درمان راه رفتن در خواب به سن فرد بستگی دارد.
از آن جا که راه رفتن در خواب در کودکان نسبتا شایع است و اغلب خود به خود برطرف می شود، اولین توصیه درمانی به والدین آن ها این است که این کودکان را به دقت زیر نظر داشته باشند. پیشگیری از آسیب دیدگی هنگام راه رفتن در خواب مهمترین بخش کنترل این وضعیت است.
برخی توصیه ها در این زمینه عبارتند از :
- به زمانی که کودک اغلب در خواب راه می رود توجه کنید
- یک ربع قبل از این زمان کودک را به آرامی بیدار کنید
- بعد از مدت زمان کوتاه به کودک کمک کنید تا دوباره بخوابد
- این روند را هر شب به مدت یک ماه تکرار کنید تا چرخه خواب کودک تغییر کند
درمان در افراد بزرگسال ممکن است با داشتن یک دفتر خواب و شرکت در یک مطالعه خواب شبانه آغاز شود. این کار به پزشک در تشخیص علت بروز این مسئله کمک می کند.
به گفته برخی متخصصان مشکلات تنفسی مانند آپنه انسدادی خواب می تواند در راه رفتن در خواب نقش داشته باشد و با درمان آن ها ممکن است بتوان این وضعیت را متوقف کرد.
هیپنوتیزم نیز برای بهبود وضعیت در برخی افراد مفید بوده است.
لازم به ذکر است پزشکان معمولا برای درمان راه رفتن در خواب دارو تجویز نمی کنند.
علاوه بر این ایجاد یک محیط خواب ایمن با قفل کردن پنجره ها و درها برای افرادی که نمی توانند با روش های دیگر این وضعیت را کنترل کنند اهمیت زیادی دارد.
پیشگیری از راه رفتن در خواب
اولین و مهم ترین قدم برای پیشگیری از راه رفتن در خواب این است که افراد متوجه شوند که در خواب راه می روند.
برخی اقدامات برای مدیریت این رفتار می تواند شامل موارد زیر باشد :
- از محرومیت از خواب به خصوص هنگام مسافرت به مناطقی که از نظر زمانی متفاوت هستند جلوگیری شود
- پیروی از یک برنامه منظم خواب و این که هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و بیدار شوید
- اگر کودک در خواب راه می رود اطمینان حاصل کنید که پرستار کودک و هر کسی که ممکن است از کودک مراقبت کند از این مسئله به خوبی آگاه باشد
- نصب نرده های حفاظ کنار پله ها
- خوابیدن در تخت های بدون پله و ترجیحا در طبقه همکف
- قفل کردن پنجره ها و خارج کردن اشیاء خطرناک مانند گلدان های شیشه ای از اتاق خواب
- نگه داشتن کلید ماشین، انواع سلاح و ابزار برقی دور از دسترس فرد
- اطمینان از این که داروهای مصرفی فرد این مسئله را تشدید نکند، مطالعه ای نشان داده 29 دارو در تشدید این وضعیت دخیل هستند
- مدیریت استرس با ورزش منظم که فرد باید 5 تا 6 ساعت قبل از خواب انجام دهد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
متخصصان بر این باور هستند کودکانی که در خواب راه می روند در اکثر موارد نیازی به مراجعه به پزشک ندارند. این در حالی است که اگر یک فرد بزرگسال به این وضعیت دچار شود باید حتما به پزشک متخصص در زمینه طب خواب مراجعه کند.
بیماری های مرتبط با راه رفتن در خواب
به نظر می رسد مشکلات تنفسی به خصوص آپنه انسدادی خواب شایع ترین بیماری است که با راه رفتن در خواب رابطه دارد.
افراد مبتلا به سندرم پاهای بی قرار یا اختلال دوره ای حرکت اندام در خواب نیز ممکن است باعث بروز این وضعیت شود.
مشکلات مربوط به سلامت روان از دیگر عواملی است که می تواند در راه رفتن در خواب نقش داشته باشد. به عنوان مثال یک مطالعه نشان داده در افراد سالم 2 تا 4 درصد از بزرگسالان ممکن است در خواب راه بروند اما در میان افراد با مشکلات روانی 8.5 درصد از بزرگسالان خواب گرد می باشند.
همچنین اگرچه کمتر از 20 درصد از خواب گردها در جمعیت عمومی این کار را از بزرگسالی شروع کردند، در جمعیت افراد مبتلا به بیماری های روانی بیش از 40 درصد بوده است.
منبع: medicalnewstoday
