قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس (به انگلیسی: Mucormycosis) نوعی عفونت قارچی نسبتا نادر اما بسیار جدی است که معمولا به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن در برابر یک بیماری یا مشکل سلامتی رخ می دهد.
تشخیص و درمان به موقع این عفونت از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا عدم درمان می تواند به مشکلات جدی و حتی مرگ بیمار منجر شود.
در ادامه قصد داریم درباره قارچ سیاه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
قارچ سیاه چیست؟
قارچ سیاه نوعی عفونت خطرناک است که اگرچه به ندرت رخ می دهد اما در صورت بروز می تواند به سرعت در سراسر بدن گسترش پیدا کرده و به مرگ بیمار منجر شود.
این عارضه که به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی در برابر یک بیماری یا عارضه سلامتی رخ می دهد، توسط گروهی از کپک ها به نام موکور ایجاد می شود و اغلب سینوس ها، ریه، پوست و مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.
علت قارچ سیاه
قارچ سیاه در اثر قرار گرفتن فرد در معرض کپک های موکور ایجاد می شود. این موجودات در برگ ها، توده های کمپوست، خاک و چوب پوسیده وجود دارند.
تنفس در هاگ های کپک تحت تاثیر هوا قرار گرفته می تواند باعث ابتلا به این بیماری شود که در این صورت به مشکل ریوی منجر خواهد شد. به طور کلی عفونت ممکن است نواحی زیر را تحت تاثیر قرار دهد :
- سیستم عصبی مرکزی
- چشم ها
- صورت
- ریه ها
- سینوس ها
قارچ گاهی از طریق پوست سوخته یا آسیب دیده نیز وارد بدن می شود. در چنین مواردی عفونت در ناحیه زخم یا سوختگی گسترش پیدا می کند.
ناگفته نماند اگرچه این نوع کپک به طور طبیعی در محیط ایجاد می شود اما همه افراد در معرض ابتلا به قارچ سیاه قرار نمی گیرند بلکه خطر ابتلا در افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر از سایرین می باشد.
عواملی که خطر ابتلا به قارچ سیاه را افزایش می دهند عبارتند از :
- سوختگی ها
- بریدگی و خراشیدگی ها
- سرطان
- پیوند عضو اخیر
- ایدز یا اچ آی وی
- دیابت (به خصوص اگر به درستی کنترل نشود)
- عمل جراحی
علائم قارچ سیاه
به طور کلی قارچ سیاه علائم شبیه عفونت تنفسی یا پوستی از خود بروز می دهد. علائم مربوط به عفونت تنفسی یا سینوسی ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- سرفه کردن
- تب
- سردرد
- گرفتگی بینی
- درد سینوس
در نوع پوستی، عفونت می تواند هر ناحیه ای از بدن را درگیر کند. به این صورت که ابتدا در نقطه ای که پوست آسیب دیده ظاهر شده و سپس به سرعت به نواحی دیگر گسترش می یابد.
برخی علائم عبارتند از :
- بافت پوستی سیاه شده
- تاول
- تب
- قرمز شدن
- ورم
- حساسیت
- زخم
تشخیص قارچ سیاه
افرادی که به قارچ سیاه مبتلا هستند معمولا از بیماری خود اطلاع ندارند تا این که به دلیل مشاهده علائم عفونت ریه، سینوس یا پوست به پزشک مراجعه کرده و بیماری آن ها تشخیص داده می شود.
به طور کلی در صورت مشاهده علائم هر نوع عفونت در بدن لازم است به پزشک مراجعه شود.
این عارضه معمولا طی بررسی نمونه بافت در آزمایشگاه تشخیص داده می شود. در صورتی که پزشک به عفونت سینوسی مشکوک باشد ممکن است نمونه ای از خلط یا ترشحات بینی بیمار گرفته شود و در صورت مشکوک بودن به عفونت پوستی، پزشک علاوه بر نمونه گیری، ناحیه آسیب دیده را نیز پاک سازی خواهد کرد.
عوارض قارچ سیاه
قارچ سیاه بسیار خطرناک است و به سرعت در سراسر بدن پخش می شود. گفته شده عفونت در صورت عدم درمان ممکن است به ریه ها یا مغز گسترش پیدا کرده و عوارض زیر را به دنبال داشته باشد :
- عفونت مغزی
- فلج
- ذات الریه
- تشنج
- مرگ
درمان قارچ سیاه
اولین گام در درمان قارچ سیاه تجویز داروهای ضد قارچ داخل وریدی و دبریدمان جراحی است. دبریدمان جراحی شامل برش و جدا کردن تمام بافت های آلوده می باشد زیرا مشخص شده برداشتن بافت آلوده می تواند از گسترش بیشتر عفونت جلوگیری کند.
در صورتی که عفونت به درمان وریدی و برداشت بافت آلوده واکنش خوبی نشان دهد احتمالا پزشک بعد از مدتی درمان وریدی را قطع و درمان خوراکی را شروع می کند.
داروهای ضد قارچ متداول که ممکن است برای قارچ سیاه تجویز شوند عبارتند از :
- آمفوتریسین B (وریدی)
- پوزاکونازول (خوراکی یا وریدی)
- ایزوکونازول (وریدی یا خوراکی)
پیشگیری از قارچ سیاه
قارچ سیاه مسری نیست، به این معنا که از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود و بهترین راه جلوگیری از ابتلا به آن اقدامات خود مراقبتی می باشد.
به عنوان مثال افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند لازم است هنگام خارج شدن از منزل دقت لازم را داشته و حین انجام کارهای خارج از منزل ماسک استفاده کنند. همچنین بستن هر گونه زخم پوستی تا زمان بهبودی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت های قارچی مفید می باشد.
اقدامات احتیاطی به خصوص در ماه های تابستان و پاییز که مقادیر زیادی از این قارچ در محیط وجود دارد اهمیت بیشتری دارد.
چشم انداز قارچ سیاه
احتمال درمان قارچ سیاه تا حد زیادی به تشخیص و درمان زود هنگام آن بستگی دارد زیرا در صورت عدم رسیدگی به موقع، عفونت می تواند در سراسر بدن گسترش پیدا کرده و حتی احتمال مرگ در موارد شدید وجود دارد.
با این حال قارچ سیاه نسبتا نادر است و برای ایمن ماندن از آن باید هر مورد مشکوک را به پزشک اطلاع دهید تا علل زمینه ای جدی مانند قارچ سیاه رد شوند.
منبع: healthline
