بیماری حصبه چیست؟

بیماری حصبه چیست؟
بیماری حصبه چیست؟

حصبه (به انگلیسی: Typhoid) نوعی بیماری باکتریایی است که با علائم گوارشی شدید و حتی در مواردی کشنده همراه می باشد.

این عفونت اغلب از طریق غذا و آب آشامیدنی آلوده به افراد منتقل می شود، به همین دلیل در مناطقی که اصول بهداشتی از جمله شستن دست ها رعایت نمی شود شیوع بیشتری دارد.

در ادامه قصد داریم درباره حصبه و علل، علائم و شیوه های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

حصبه چیست؟

حصبه یا تیفوئید نوعی عفونت باکتریایی جدی است که توسط باکتری سالمونا تیفی ایجاد شده و به خصوص در کشورهای فقیر شیوع بیشتری دارد. این بیماری از انسان به انسان قابل انتقال است و سالانه حدود 21.5 میلیون نفر در سراسر دنیا به آن مبتلا می شوند.

باکتری عامل حصبه در روده و خون انسان زندگی می کند و در اثر تماس مستقیم با مدفوع فرد آلوده به دیگران منتقل می شود. از آن جا که هیچ حیوانی ناقل این بیماری نیست بنابراین تنها راه انتقال آن از انسان به انسان می باشد.

علائم حصبه شامل تب شدید و مشکلات گوارشی است که در صورت تشخیص به موقع با آنتی بیوتیک درمان می شود و از هر 100 نفر کمتر از 4 نفر ممکن است جان خود را از دست بدهند، اما در صورت عدم درمان در 25 درصد موارد می تواند به مرگ بیمار منجر شود.

نکته مهم درباره این بیماری مسری این است که برخی افراد بدون آن که علامتی داشته باشند ناقل باکتری هستند و آن را به دیگران منتقل می کنند.

باکتری عامل حصبه از طریق دهان وارد بدن شده و 1 تا 3 هفته در روده می ماند. بعد از این مدت از دیواره روده عبور کرده، وارد جریان خون می شود و از این طریق به سایر بافت ها و اندام های بدن سرایت می کند.

سیستم ایمنی بدن میزبان برای مقابله با این باکتری کاری نمی تواند انجام دهد زیرا باکتری در سلول های میزبان زندگی می کند و دور از دسترس سیستم ایمنی می باشد.

علائم حصبه

علائم معمولا بین 6 تا 30 روز بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری ها ظاهر می شوند.

دو علامت اصلی حصبه شامل تب و بثورات پوستی می باشد که به خصوص تب حصبه شایع تر است و به تدریج طی چند روز تا 39 یا 40 درجه سانتی گراد افزایش می یابد.

بثورات به شکل لکه های قرمز رنگ به خصوص در ناحیه گردن و شکم هستند که البته در همه بیماران ظاهر نمی شوند.

سایر علائم حصبه می تواند شامل موارد زیر باشد :

  • ضعف
  • درد شکم
  • یبوست
  • سردرد

به ندرت ممکن است مواردی همچون گیجی، اسهال و استفراغ نیز رخ دهد که معمولا شدید نیست.

در صورت عدم درمان حصبه شدید، ممکن است روده سوراخ و به پریتونیت یا التهاب صفاق منجر شود که نوعی عفونت بافتی در شکم است و در 5 تا 62 درصد موارد کشنده می باشد.

تب شبه حصبه عفونت باکتریایی دیگری است که توسط باکتری سالمونا انتریکا ایجاد شده و علائم شبیه حصبه دارد اما درصد کشندگی آن کمتر است.

علت حصبه

حصبه توسط باکتری سالمونا تیفی ایجاد می شود و از طریق خوردن غذا، نوشیدنی و آب آلوده به مدفوع حامل باکتری به دیگران سرایت می کند. شستن میوه ها و سبزیجات با آب حاوی باکتری می تواند در سرایت آن به دیگران نقش داشته باشد.

برخی افراد ناقل بیماری حصبه هستند بدون آن که خودشان علامتی داشته باشند. افرادی که علائم دارند نیز بعد از برطرف شدن علائم، مدتی حامل و ناقل باکتری بوده و ممکن است بیماری آن ها دوباره عود کند.

افرادی که آزمایش حصبه داده و ناقل این بیماری هستند باید تا زمانی که نتیجه آزمایش منفی شود از کار کردن با کودکان یا افراد مسن خودداری کنند.

درمان حصبه

تنها درمان موثر برای بیماری حصبه آنتی بیوتیک ها می باشند که سیپروفلوکساسین (برای بزرگسالان غیر باردار) و سفتریاکسون رایج ترین آن ها محسوب می شوند.

علاوه بر مصرف آنتی بیوتیک ها لازم است به آب رسانی بدن توجه کافی شده و مایعات فراوان مصرف شود.

در موارد شدیدتر که روده دچار سوراخ شدگی می شود ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.

مقاومت آنتی بیوتیکی

همانند بسیاری از بیماری های باکتریایی دیگر، یکی از نگرانی هایی که در حال حاضر درباره درمان بیماری حصبه وجود دارد مقاوم شدن باکتری عامل این بیماری در برابر داروهای آنتی بیوتیک می باشد.

این مسئله در انتخاب داروهای مناسب برای درمان حصبه اثر گذار است، به عنوان مثال طی سال های اخیر حصبه در برابر تری متوپریم سولفامتوکسازول و آمپی سیلین مقاوم شده است.

سیپروفلوکساسین که یکی از داروهای اصلی حصبه است نیز با این مشکل روبرو می باشد. نتایج برخی مطالعات نشان داده میزان مقاومت سالمونا تیفی حدود 35 درصد می باشد.

پیشگیری از حصبه

بیماری حصبه در کشورهایی که دسترسی کمتری به آب پاکیزه و امکانات بهداشتی دارند بیشتر دیده می شود، به همین دلیل افرادی که به آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیا (به خصوص هند) مسافرت می کنند باید اقدامات لازم برای پیشگیری از این بیماری را انجام دهند.

واکسیناسیون

قبل از سفر به مناطق پر خطر بهتر است واکسن حصبه دریافت شود. این واکسن به صورت خوراکی یا تزریقی در دسترس می باشد :

  • واکسن خوراکی حصبه : واکسن زنده و ضعیف شده است که شامل 4 عدد قرص می باشد. قرص ها به صورت یک روز در میان مصرف شده و زمان مصرف آخرین قرص یک هفته قبل از سفر می باشد
  • واکسن تزریقی حصبه : نوعی واکسن غیر فعال است که 2 هفته قبل از سفر دریافت می شود

اگرچه واکسیناسیون تا حد خوبی به پیشگیری از ابتلا به حصبه کمک می کند اما ایمنی ایجاد شده توسط واکسن صد در صد نیست و هنوز لازم است هنگام خوردن و نوشیدن احتیاط شود.

لازم به ذکر است افراد مبتلا به حصبه و کودکان کمتر از 6 سال نباید واکسیناسیون انجام دهند، افراد مبتلا به اچ آی وی نیز نباید واکسن خوراکی یا زنده مصرف کنند.

واکسن حصبه ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشد، به عنوان مثال از هر 100 نفر 1 نفر تب می کند. به علاوه بعد از مصرف واکسن خوراکی ممکن است مشکلات گوارشی، حالت تهوع و سردرد ایجاد شود. با همه این ها بروز عوارض جانبی شدید در هر دو نوع واکسن نادر است.

اگرچه در حال حاضر دو نوع واکسن حصبه در دسترس می باشد اما همچنان به واکسن قوی تری نیاز است. در این میان نسخه زنده و خوراکی ایمنی نسبتا خوبی ایجاد کرده و حتی بعد از 3 سال تا 73 درصد از افراد محافظت می کند اما طبیعتا عوارض جانبی بیشتری نیز به دنبال خواهد داشت.

رعایت اصول بهداشتی

حصبه معمولا در اثر آلوده شدن آب یا غذا به مدفوع فرد آلوده (مثلا از طریق دست های نشسته) به دیگران منتقل شده و با بلعیدن و نوشیدن وارد بدن افراد سالم می شود.

با توجه به شیوه انتقال باکتری عامل حصبه، توصیه می شود هنگام مسافرت به نواحی که حصبه در آن ها شیوع دارد موارد زیر را رعایت کنید تا احتمال ابتلا به این بیماری را به حداقل برسانید :

  • آب بطری ترجیحا آب گاز دار (آب کربنات) بنوشید
  • اگر نمی توانید آب بطری تهیه کنید حتما آب را به مدت یک دقیقه قبل از مصرف بجوشانید
  • از خوردن هر چیزی که دیگران با آن تماس داشته اند اجتناب کنید
  • از خرید غذا از دست فروشان اجتناب کرده و فقط غذای گرم بخورید
  • از یخ داخل نوشیدنی استفاده نکنید
  • از مصرف میوه و سبزیجات خام خودداری کنید، خودتان میوه پوست بگیرید و پوست را نخورید

منبع: medicalnewstoday