آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (به انگلیسی: Juvenile idiopathic arthritis) یا JIA که قبلا به نام روماتیسم مفصلی نوجوانان شهرت داشته شایع ترین نوع آرتریت در کودکان و نوجوانان می باشد که با علائمی همچون سفتی، ورم و درد مفاصل مشخص می شود.
علت دقیق این بیماری مشخص نیست اما به نظر می رسد نوعی عارضه خود ایمنی می باشد و در اثر حمله سیستم ایمنی به سلول های سالم بدن رخ می دهد.
در ادامه قصد داریم درباره آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان چیست؟
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان نوعی بیماری مزمن است که باعث ورم دردناک مفاصل شده و شروع علائم آن معمولا از سن 16 سالگی رخ می دهد، اگرچه علائم ممکن است در کودکان و حتی نوزادان نیز ظاهر شود.
برخی کودکان و نوجوانان مبتلا تنها چند ماه از این بیماری رنج می برند در حالی که برخی دیگر ممکن است چندین سال به این بیماری دچار باشند. در موارد نادر دیده شده این بیماری تا پایان عمر ادامه داشته است.
منظور از ایدیوپاتیک، ناشناخته بودن علت بیماری است. اگرچه در حال حاضر مشخص شده این عارضه نوعی بیماری خود ایمنی می باشد که از هر هزار کودک و نوجوان تقریبا 1 نفر را درگیر می کند اما پزشکان هنوز نمی دانند چرا برخی کودکان به آن دچار می شوند.
این بیماری در اکثر موارد خفیف می باشد و در موارد شدید ممکن است به عوارضی همچون آسیب مفصل و درد مزمن منجر شود. آشنایی با علائم این بیماری برای تشخیص و درمان آن قبل از پیشرفت بیماری اهمیت زیادی دارد.
علائم آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
شایع ترین علائم آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان عبارتند از :
- درد مفاصل
- سفتی
- کاهش دامنه حرکتی
- مفاصل داغ و متورم
- لنگیدن
- قرمز شدن ناحیه آسیب دیده
- تورم غدد لنفاوی
- تب مکرر
این عارضه ممکن است یک یا چند مفصل را درگیر کند. در برخی موارد نیز کل بدن تحت تاثیر قرار می گیرد و بثورات، تب و ورم غدد لنفاوی ایجاد می شود که به آن نوع سیستمیک گفته می شود و حدود 10 درصد از کودکان مبتلا به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان به آن دچار می شوند.
انواع آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
به طور کلی شش نوع آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان وجود دارد که عبارتند از :
- آرتریت ایدیوپاتیک سیستمیک نوجوانان : این نوع روی کل بدن از جمله مفاصل، پوست و اندام های داخلی اثر می گذارد
- آرتریت ایدیوپاتیک الیگو آرتیکولار نوجوانان : این نوع آرتریت کمتر از 5 مفصل را تحت تاثیر قرار می دهد و نیمی از کودکان مبتلا به آرتریت را در بر می گیرد
- آرتریت ایدیوپاتیک پلی آرتیکولار نوجوانان : این نوع روی 5 مفصل یا بیشتر تاثیر می گذارد و ممکن است دارای پروتئین فاکتور روماتوئید باشد یا نباشد
- آرتریت ایدیوپاتیک پسوریاتیک نوجوانان : این نوع آرتریت روی مفاصل تاثیر می گذارد و همراه با پسوریازیس رخ می دهد، به همین دلیل به این نام شهرت پیدا کرده است
- آرتریت ایدیوپاتیک نوع مرتبط با بافت همبند : این نوع آرتریت در محل اتصال استخوان ها با تاندون ها و رباط ها رخ می دهد
- آرتریت نامتمایز : این نوع دارای علائمی است که ممکن است در دو یا چند نوع دیگر دیده شود یا در هیچ یک از انواع ذکر شده وجود نداشته باشد
هر چه مفاصل بیشتر آسیب ببینند معمولا شدت بیماری نیز بیشتر خواهد بود.
تشخیص آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
پزشک معمولا با بررسی سابقه پزشکی و معاینه کامل فیزیکی می تواند آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان را تشخیص دهد. برای تایید تشخیص ممکن است از آزمایش های زیر نیز استفاده شود :
- آزمایش CRP : در این آزمایش میزان پروتئین واکنش پذیر C در خون اندازه گیری می شود. این ماده پروتئینی است که کبد در واکنش به التهاب ترشح می کند. آزمایش دیگری که ممکن است همراه با CRP برای تشخیص وجود التهاب انجام شود تست ESR می باشد که میزان رسوب یا نرخ رسوب گلبول های قرمز را نشان می دهد
- آزمایش فاکتور روماتوئید : در این آزمایش وجود فاکتور روماتوئید که نوعی آنتی بادی تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن است تشخیص داده می شود. وجود این آنتی بادی اغلب نشانه بیماری روماتیسمی است
- آنتی بادی ضد هسته ای : این آنتی بادی نوعی اسید نوکلئیک است که معمولا در هسته سلول قرار می گیرد و اغلب توسط سیستم ایمنی در افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی تولید می شود. آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای وجود این پروتئین را در خون شناسایی می کند
- آزمایش HLA-B27 : این آزمایش یک نشانگر ژنتیکی مرتبط با آرتریت ایدیوپاتیک مربوط به بافت همبند در نوجوانان را شناسایی می کند
- اسکن اشعه ایکس یا ام آر آی : از این آزمایش های تصویر برداری می توان برای رد سایر بیماری هایی که ممکن است باعث التهاب یا درد مفصل شوند (مانند عفونت و شکستگی) استفاده کرد. تصویر برداری می تواند علائم زیر مجموعه آرتریت التهابی را نیز شناسایی کند
درمان آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
با تکنیک های درمانی مختلف می توان اثر بیماری آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان را کنترل کرده و به حداقل رساند. پزشکان برای این منظور معمولا از ترکیبی از درمان ها برای تسکین درد، ورم و حفظ دامنه حرکت و قدرت بدنی استفاده می کنند.
درمان های دارویی
داروهایی همچون داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن اغلب برای کاهش التهاب و ورم در کنار سایر درمان ها توصیه می شوند اما آسپرین به دلیل عوارض جانبی بالقوه ای که برای کودکان دارد معمولا تجویز نمی شود.
از جمله داروهای قوی تر برای آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان می توان به داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری و داروهای بیولوژیکی اشاره کرد. احتمالا پزشک توصیه به مصرف داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری همراه با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا به تنهایی قبل از داروهای بیولوژیکی خواهد کرد.
برخی از داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری که برای درمان این بیماری استفاده می شوند عبارتند از :
- متوترکسات
- سولفاسالازین
- لفلونوماید
در حال حاضر تجویز داروی متوترکسات متداول تر از سایر داروهای این گروه می باشد.
داروهای بیولوژیک داروهایی هستند که مولکول ها یا پروتئین های خاص دخیل در روند بیماری را مستقیما هدف قرار می دهند. ممکن است پزشک از ترکیب درمانی شامل داروهای بیولوژیکی و داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری استفاده کند.
برخی داروهای بیولوژیکی که احتمالا برای کاهش التهاب و آسیب مفاصل استفاده می شود عبارتند از :
- آباتاسپت
- ریتوکسیماب
- توسیلیزوماب
- مهار کننده های TNF
گاهی نیز داروی استروئیدی به مفصل آسیب دیده تزریق شود، به خصوص زمانی که علائم ایجاد شده در انجام فعالیت های روزانه تداخل ایجاد کند. اگرچه این تکنیک در مواردی که مفاصل زیادی درگیر شده اند توصیه نمی شود.
در موارد شدید ممکن است از عمل جراحی برای جایگزینی کامل مفاصل استفاده شود.
سبک زندگی
ورزش و استفاده از رژیم غذایی سالم برای همه افراد مهم است، به خصوص کودکان و نوجوانانی که از بیماری آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان رنج می برند.
گفته شده اقدامات زیر در سبک زندگی می تواند به بیماران کمک کند تا بهتر با علائم بیماری خود کنار آمده و خطر بروز عوارض را کاهش دهند :
1. به اندازه کافی غذا خوردن
افراد مبتلا به به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان معمولا دچار تغییرات وزن می شوند زیرا داروهای مصرفی ممکن است اشتهای آن ها را افزایش یا کاهش داده و باعث افزایش سریع یا کاهش وزن در آن ها شود.
در چنین مواردی استفاده از رژیم غذایی سالم حاوی مقدار مناسب کالری می تواند به کودک در حفظ وزن مناسب کمک کند.
در صورتی که فرزندتان بیش از حد وزن از دست داده یا دچار اضافه وزن شده لازم است با پزشک درباره این مسئله صحبت کنید.
2. ورزش منظم
ورزش کردن حداقل 3 بار در هفته می تواند عضلات را تقویت کرده، انعطاف پذیری مفاصل را بهبود ببخشد و مقابله با بیماری را در طولانی مدت آسان تر کند.
تمرینات کم فشار مانند شنا و پیاده روی معمولا بهترین نوع تمرینات برای این بیماری هستند، با این حال بهتر است در این باره با پزشک مشورت شود.
3. فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست می تواند اهمیت استفاده از یک برنامه ورزشی منظم را به فرزندتان بیاموزد و تمرینات متناسب با شرایط خاص او توصیه کند که به تقویت قدرت و بهبود انعطاف پذیری مفاصل سفت و دردناک کمک کند.
تعامل پزشک و فیزیوتراپیست می تواند از آسیب مفصل و ناهنجاری های رشد استخوانی و مفاصل جلوگیری کند.
عوارض آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
آرتریت ایدیوپاتیک درمان نشده می تواند به عوارض بعدی منجر شود که عبارتند از :
- کم خونی
- درد مکرر طولانی مدت
- تخریب مفاصل
- توقف رشد
- دست و پای ناهمسان و نامتناسب
- تغییرات در بینایی
- پریکاردیت یا ورم اطراف قلب
چشم انداز آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
کودکان مبتلا به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان خفیف تا متوسط معمولا بدون بروز هر گونه عوارض بهبود پیدا می کنند. با این حال این عارضه یک بیماری طولانی مدت است که علائم آن ممکن است گاهی شعله ور شود و سفتی و درد در مفاصل را به همراه داشته باشد.
هنگامی که بیماری پیشرفت می کند احتمال بهبودی آن بسیار کاهش می یابد، به همین دلیل تشخیص و درمان زود هنگام آن بسیار مهم است. درمان سریع می تواند از تشدید آرتریت و گسترش آن به سایر مفاصل جلوگیری کند.
منبع: healthline
