آرتریت (به انگلیسی: Arthritis) به معنای التهاب مفاصل است و طیف گسترده ای از بیماری های روماتیسمی را در بر می گیرد که روی مفاصل، بافت های اطراف آن ها و سایر بافت های همبند بدن اثر منفی می گذارند.
خانواده بیماری های آرتریت شامل حدود 200 بیماری روماتیسمی می باشد که شناخته شده ترین آن ها آرتروز نام دارد و از دیگر انواع شایع می توان به نقرس، فیبرومیالژیا و روماتیسم مفصلی اشاره کرد که همگی با علائم آزار دهنده، درد و سفتی یک یا چند مفاصل همراه می باشند.
در ادامه قصد داریم درباره آرتریت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آرتریت چیست؟
آرتریت به گروهی از بیماری های روماتیسمی اطلاق می شود که معمولا با علائمی همچون درد، سفتی و ورم یک یا چند مفصل و اطراف آن ها شناخته می شوند، این علائم ممکن است به تدریج یا به طور ناگهانی ظاهر شوند.
برخی انواع آرتریت مانند روماتیسم مفصلی و لوپوس می توانند روی اندام های مختلف اثر گذاشته و علائم گسترده ای ایجاد کنند. برخی دیگر نیز روی سیستم ایمنی و اندام های مختلف داخلی بدن اثر می گذارند.
بیماری های این گروه دارای علائم متعدد و ناتوان کننده ای هستند که می توانند توانایی های فرد در انجام امور روزمره را مختل می کنند. این بیماری ها ممکن است در هر سنی حتی دوران کودکی رخ دهند اما اغلب افراد بالای 65 سال را درگیر می کنند.
از جمله عوامل ایجاد کننده بیماری های آرتریت می توان به صدمات، متابولیسم غیر طبیعی، وضعیت ژن ها، عفونت ها و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن اشاره کرد.
علت آرتریت
علت انواع مختلف آرتریت با هم متفاوت است و نمی توان گفت همه آن ها به یک دلیل خاص ایجاد می شوند.
برخی دلایل احتمالی که ممکن است در بروز بیماری های آرتریت نقش داشته باشد عبارتند از :
- آسیب و جراحت که باعث آرتریت های دژنراتیو (فرسایشی تخریبی) می شود
- متابولیسم غیر طبیعی که باعث بروز نقرس و شبه نقرس می شود
- وراثت مانند آرتروز
- عفونت مانند آرتریت بیماری لایم
- اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن مانند روماتیسم مفصلی و لوپوس اریتماتوز سیستمیک
به طور کلی اکثر انواع آرتریت به دلیل ترکیبی از عوامل ایجاد می شوند اگرچه برخی از آن ها علت واضحی ندارند.
به علاوه برخی افراد ممکن است به طور ژنتیکی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های آرتریت خاص قرار داشته باشند. همچنین یک سری عوامل مانند آسیب دیدگی های قبلی، عفونت ها، استعمال دخانیات و مشاغلی که نیاز به کار فیزیکی دارند می توانند با ژن ها دست به یکی کرده و خطر بروز آرتریت را افزایش دهند.
تغذیه و رژیم غذایی نیز ممکن است در کنترل یا افزایش خطر ابتلا به آرتریت نقش داشته باشد، اگرچه مشخص نیست که غذاهای خاص، حساسیت های غذایی یا عدم تحمل برخی خوراکی ها در این مسئله دخیل هستند یا خیر.
گفته شده مصرف مواد غذایی افزایش دهنده التهاب به خصوص فراورده های حیوانی و رژیم های غذایی سرشار از قند فراوری شده و همچنین مواد غذایی محرک سیستم ایمنی بدن می توانند علائم آرتریت را تشدید کنند.
نقرس از انواع آرتریت است که ارتباط نزدیکی با رژیم غذایی دارد زیرا به دلیل افزایش سطح اسید اوریک در بدن ایجاد شده و می تواند نتیجه رژیم غذایی سرشار از پورین باشد.
رژیم های غذایی حاوی خوراکی های سرشار از پورین مانند غذاهای دریایی، شراب قرمز و گوشت ها می توانند علائم نقرس را شعله ور کنند، جالب این که به نظر نمی رسد سبزیجات و سایر مواد غذایی گیاهی دارای مقادیر بالای پورین باعث تشدید علائم شوند.
عوامل خطر زای آرتریت
برخی عوامل خطر زا خطر ابتلا به آرتریت را افزایش می دهند که تعدادی از آن ها قابل کنترل و برخی غیر قابل کنترل می باشند.
رایج ترین عوامل خطر زای غیر قابل کنترل عبارتند از :
- سن : خطر ابتلا به اکثر انواع آرتریت با افزایش سن بیشتر می شود
- جنسیت : آرتریت بیشتر در زنان دیده می شود که حدود 60 درصد موارد ابتلا را تشکیل داده اند، اگرچه نقرس در مردان بیش از زنان رخ می دهد
- عوامل ژنتیکی : برخی ژن های خاص خطر ابتلا به انواع خاصی از آرتریت مانند روماتیسم مفصلی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و اسپوندیلیت آنکیلوزان را افزایش می دهند
برخی عوامل خطر زای قابل کنترل عبارتند از :
- اضافه وزن و چاقی : اضافه وزن می تواند در بروز و پیشرفت آرتروز زانو نقش داشته باشد
- صدمات مفصلی : آسیب به مفصل ممکن است باعث ایجاد و افزایش شدت آرتروز در مفصل شود
- عفونت : بسیاری از عوامل میکروبی می توانند مفاصل را عفونی کرده و باعث بروز انواع مختلف آرتریت شوند
- شغل و حرفه : برخی مشاغل خاص که با خم شدن و چمباتمه زدن مکرر زانو همراه هستند با آرتروز زانو ارتباط دارند
تعدادی از بیماری ها و مشکلات سلامتی ممکن است همراه آرتریت وجود داشته باشد، به عنوان مثال به نظر می رسد بسیاری از افراد بزرگسال مبتلا به آرتریت دچار فشار خون بالا هستند. این عارضه می تواند به بیماری قلبی منجر شود که شایع ترین بیماری در میان افراد بزرگسال مبتلا به آرتریت محسوب می شود.
دومین بیماری شایع در میان این افراد، بیماری های تنفسی مزمن است که گاهی با سیگار کشیدن مرتبط می باشد.
انواع آرتریت
به طور کلی حدود 200 نوع آرتریت یا بیماری های اسکلتی عضلانی وجود دارد که به 7 گروه اصلی تقسیم می شوند :
- آرتریت التهابی
- آرتریت دژنراتیو یا مکانیکی
- درد اسکلتی عضلانی بافت نرم
- درد پشت
- بیماری بافت همبند
- آرتریت عفونی
- آرتریت متابولیک
1. آرتریت التهابی
التهاب بخش طبیعی از روند بهبودی بدن است و طی واکنش سیستم دفاعی بدن در برابر ویروس ها و باکتری ها در پاسخ به آسیب هایی همچون سوختگی ایجاد می شود اما در آرتریت التهابی، این التهاب به دلایل نا معلوم رخ می دهد.
آرتریت التهابی با نوعی التهاب آسیب رسان همراه است که واکنش طبیعی بدن در برابر آسیب یا عفونت محسوب نمی شود. این التهاب مفید نیست بلکه باعث آسیب مفاصل درگیر شده و به درد، سفتی و ورم آن ها منجر می شود.
آرتریت التهابی می تواند چندین مفصل را تحت تاثیر قرار دهد و التهاب ایجاد شده در آن به سطح مفاصل و همچنین استخوان زیرین آن ها آسیب می رساند.
برخی نمونه های آرتریت التهابی عبارتند از :
- روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)
- آرتریت واکنشی
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- آرتریت مرتبط با کولیت یا پسوریازیس
لازم به ذکر است کلمه آرتریت به معنای التهاب مفصل است اما این التهاب می تواند روی تاندون ها و رباط های اطراف مفصل نیز اثر بگذارد.
2. آرتریت دژنراتیو
آرتریت دژنراتیو یا مکانیکی به گروهی از بیماری ها گفته می شود که در آن ها به غضروف هایی که انتهای استخوان ها را می پوشانند آسیب وارد می شود.
وظیفه اصلی غضروف های صاف و لغزنده کمک به حرکت روان مفاصل می باشد اما در این نوع آرتریت غضروف ها نازک و نا هموار می شوند.
بدن برای جبران تغییر غضروف ها و اختلال در عملکرد مفاصل، شروع به بازسازی استخوانی می کند اما این مسئله می تواند به رشد نامطلوب استخوان ها یا استئوفیت منجر شود که طی آن مفصل ممکن است بد شکل شده و آرتروز رخ دهد.
آرتروز می تواند در اثر صدمه قبلی به مفصل مانند شکستگی یا التهاب قبلی در مفصل ایجاد شود.
3. درد اسکلتی عضلانی بافت نرم
درد اسکلتی عضلانی بافت نرم در بافت هایی غیر از مفاصل و استخوان ها احساس می شود. این درد اغلب یک بخش از بدن را به دنبال آسیب دیدگی یا استفاده بیش از حد از مفصل (مانند آرنج تنیس بازان) تحت تاثیر قرار می دهد و از عضلات یا بافت های نرم محافظ مفاصل شروع می شود.
اگر درد گسترش بیشتری پیدا کرده و با علائم دیگر همراه شود نشان دهنده فیبرومیالژیا خواهد بود.
4. درد پشت
درد پشت می تواند از عضلات، دیسک ها، اعصاب، رباط ها، استخوان ها یا مفاصل نشات بگیرد یا به دلیل مشکلاتی در اندام های داخلی بدن رخ دهد. به علاوه گاهی مشکل بخش دیگری از بدن باعث ایجاد درد در ناحیه پشت می شود.
این مسئله ممکن است علت خاصی همچون آرتروز داشته باشد. همچنین زمانی که در ستون فقرات رخ می دهد به آن اسپوندیلوز گفته می شود که با کمک آزمایش های تصویربرداری یا معاینه فیزیکی می توان آن را تشخیص داد.
فتق دیسک، پوکی استخوان یا نازک شدن استخوان ها نیز از دلایل دیگر درد پشت محسوب می شوند.
5. بیماری بافت همبند
بافت های همبند از سایر بافت ها و اندام های بدن محافظت کرده و آن ها را به هم وصل یا از هم جدا می کنند. این بافت ها شامل تاندون ها، رباط ها و غضروف ها می باشند.
بیماری بافت همبند با درد و التهاب مفصل همراه است و التهاب ممکن است در سایر بافت های بدن از جمله پوست، عضلات، ریه ها و کلیه ها نیز ایجاد شود.
این عارضه ممکن است علاوه بر مفاصل دردناک علائم مختلف دیگری نیز به دنبال داشته باشد. برخی انواع بیماری بافت همبند عبارتند از :
- لوپوس
- اسکلرودرمی
- درماتومیوزیت
6. آرتریت عفونی
گاهی اوقات باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها وارد مفصل شده و التهاب ایجاد می کنند. برخی ارگانیسم هایی که می توانند باعث عفونت مفصلی شوند عبارتند از :
- سالمونا و شیگلا که از طریق مسمومیت غذایی یا آلودگی پخش می شوند
- کلامیدیا و سوزاک که بیماری های مقاربتی هستند
- هپاتیت C که یک عفونت کبدی است و از طریق خون آلوده به دیگران منتقل می شود
عفونت مفصل معمولا با آنتی بیوتیک یا سایر داروهای ضد میکروبی درمان می شود اما گاهی مزمن شده و در صورت ادامه دار شدن عفونت ممکن است آسیب های وارد شده به مفصل غیر قابل بازگشت باشند.
7. آرتریت متابولیک
اسید اوریک یک ماده شیمیایی است که هنگام تجزیه ماده ای به نام پورین در بدن ایجاد می شود. پورین در سلول های انسانی و برخی مواد غذایی وجود دارد.
عمده اسید اوریک بدن در خون حل و به کلیه ها منتقل می شود، سپس از طریق ادرار از بدن دفع می شود. با این حال بدن برخی افراد به دلیل تولید بیش از حد اسید اوریک یا عدم پاک سازی آن با سرعت کافی دارای سطح بالای اسید اوریک می باشد.
اسید اوریک اضافی گاهی در بدن تجمع پیدا کرده و باعث ایجاد کریستال های سوزنی شکل در مفصل می شود که می تواند به دردهای ناگهانی و شدید مفصلی یا حمله نقرس منجر شود.
در صورتی که سطح اسید اوریک بدن کاهش پیدا نکند ممکن است علائم نقرس به صورت دوره ای ظاهر و ناپدید شده یا به یک بیماری مزمن تبدیل شود.
آرتروز متابولیک معمولا روی یک مفصل یا تعداد اندکی از مفاصل مانند انگشت بزرگ پا و دست ها اثر می گذارد و اغلب اندام های انتهایی بدن را درگیر می کند. طبق یک نظریه کریستال های اسید اوریک در مفاصل خنک تر (دور از گرمای اصلی بدن) تشکیل می شوند.
برخی از رایج ترین انواع آرتریت نیز عبارتند از :
1. روماتیسم مفصلی
این نوع آرتریت زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به بافت ها به خصوص بافت های همبند حمله کرده و باعث التهاب و درد مفصل و تحلیل رفتن بافت آن می شود.
غضروف یک بافت همبند انعطاف پذیر در مفاصل است که فشار و شوک ایجاد شده در اثر حرکت مانند دویدن و راه رفتن را جذب کرده، از مفاصل محافظت می کند و حرکت راحت و روان را امکان پذیر می سازد.
التهاب مداوم در مفصل زلاله ای باعث تحلیل رفتن غضروف و استخوان شده و می تواند تغییر شکل مفصل، درد، ورم و قرمزی به همراه داشته باشد.
این نوع آرتریت می تواند در هر سن و سالی رخ دهد و با خستگی و احساس چوب شدگی (سفتی) طولانی مدت بعد از استراحت همراه است. همچنین باعث مرگ و میر زودرس می شود، ناتوانی های ایجاد شده در آن کیفیت زندگی را تا حد زیادی کاهش می دهد و شرایط لازم برای بیماری های قلبی عروقی مانند بیماری ایسکمیک قلب و سکته مغزی را افزایش می دهد.
ناگفته نماند با تشخیص زود هنگام روماتیسم مفصلی بهتر می توان علائم آن را مدیریت کرد که به نوبه خود تاثیر این بیماری روی کیفیت زندگی را کاهش خواهد داد.
2. آرتروز
آرتروز نوعی بیماری مفصلی دژنراتیو است که روی غضروف، پوشش مفاصل، رباط ها و استخوان زیرین مفصل تاثیر می گذارد. تجزیه این بافت ها در نهایت باعث درد و سفتی مفصل می شود.
این بیماری معمولا مفاصلی که بیشترین استفاده از آن ها می شود از جمله مفصل لگن، زانو، دست ها، ستون فقرات، شست و انگشت بزرگ پا را درگیر می کند.
3. آرتریت کودکی
این نوع آرتریت چندین زیر گروه دارد که آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان شایع ترین نوع آن ها می باشد.
آرتریت کودکی می تواند آسیب دائمی به مفاصل برساند و متاسفانه هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، با این حال زمانی که بیماری به حالت غیر فعال می رود علائم تسکین پیدا می کنند.
این عارضه ممکن است به دلیل مشکلات سیستم ایمنی بدن ایجاد شود.
4. آرتریت سپتیک
آمار نشان می دهد در هر جمعیت 100 هزار نفری بین 2 تا 10 نفر به آرتریت سپتیک مبتلا می شوند، همچنین تخمین زده شده در هر 100 هزار نفر مبتلا به روماتیسم مفصلی حدود 30 تا 70 نفر احتمالا از این نوع رنج می برند.
آرتریت سپتیک نوعی التهاب مفصلی است که به دنبال عفونت باکتریایی یا قارچی ایجاد شده و معمولا روی زانو و لگن اثر می گذارد.
این عارضه اغلب زمانی رخ می دهد که باکتری ها یا سایر میکرو ارگانیسم های عامل بیماری از طریق خون به یک مفصل رسیده یا مفصل به دلیل جراحت یا عمل جراحی، به طور مستقیم در معرض آن ها قرار می گیرد.
باکتری هایی همچون استافیلوکوک، استرپتوکوک یا نایسریا گونوره آ از جمله شایع ترین عوامل ایجاد کننده آرتریت سپتیک حاد می باشند و ارگانیسم هایی همچون مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و کاندیدا آلبیکانس می توانند باعث آرتریت سپتیک مزمن شوند که کمتر از نوع حاد شیوع دارد.
آرتریت سپتیک ممکن است در هر سنی رخ دهد، به عنوان مثال در سنین کمتر از 3 سال مفصل ران بیشتر در معرض بروز عفونت قرار دارد در حالی که ابتلا به این عارضه در سنین بین 3 سال تا دوره بلوغ چندان شایع نیست.
گفته شده عفونت در کودکان مبتلا به آرتریت سپتیک بیشتر از بزرگسالان می تواند در اثر استرپتوکوک گروه B یا هموفیلوس آنفلوآنزا رخ دهد، خوشبختانه از زمانی که واکسن Hib در دسترس قرار گرفته ابتلا به آرتریت باکتریایی ناشی از هموفیلوس آنفلوآنزا حدود 70 تا 80 درصد کاهش یافته است.
موارد زیر می تواند خطر ابتلا به آرتریت سپتیک را افزایش دهد :
- ابتلا به یک بیماری یا آسیب دیدگی مرتبط با مفصل
- کاشت مفصل مصنوعی
- عفونت باکتریایی در نقطه دیگری از بدن
- وجود باکتری در خون
- ابتلا به یک بیماری مزمن مانند دیابت، روماتیسم مفصلی یا بیماری سلول داسی شکل
- استفاده از داروهای تزریقی یا درون وریدی
- داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند
- آسیب دیدگی مفصل اخیر
- آرتروسکوپی مفصل اخیر یا تکنیک جراحی دیگر
- ابتلا به بیماری همچون اچ آی وی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند
- دیابت
- افزایش سن
آرتریت سپتیک یک مورد اورژانسی روماتولوژی است که می تواند به تخریب سریع مفصل منجر شده و کشنده باشد.
5. فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا معمولا در سنین میانسالی یا بعد از آن شروع می شود اما ممکن است در کودکان نیز رخ دهد. این بیماری می تواند به علائم زیر منجر شود:
- درد گسترده
- اختلال خواب
- خستگی
- افسردگی
- اختلال در تفکر و به خاطر سپردن چیزها
در فرد مبتلا به این نوع آرتریت گاهی نوع پردازش بدن نسبت به درد تغییر می کند، به عنوان مثال فرد به چیزی که برای دیگران دردناک نیست به شدت واکنش نشان می دهد. همچنین ممکن است احساس گز گز یا بی حسی در دست و پا، درد در ناحیه فک و مشکلات گوارشی ایجاد شود.
علت فیبرومیالژیا ناشناخته است اما می تواند با عوامل زیر ارتباط ضعیف داشته باشد :
- حوادث استرس زا یا آسیب زننده
- اختلال استرس بعد از سانحه
- آسیب های ناشی از حرکات تکراری
- بیماری هایی همچون عفونت های ویروسی
- ابتلا به لوپوس، روماتیسم مفصلی یا سندرم خستگی مزمن
- سابقه خانوادگی
- چاقی
این بیماری در زنان شیوع بیشتری دارد.
6. آرتریت پسوریازیس
این عارضه یک مشکل مفصلی است که اغلب همراه یک بیماری پوستی به نام پسوریازیس ایجاد می شود.
اکثر افراد مبتلا به این دو بیماری، ابتدا به پسوریازیس و سپس به آرتریت پسوریازیس مبتلا شده اند اما گاهی ممکن است مشکلات مفصلی قبل از ضایعات پوستی ایجاد شود.
علت دقیق آرتریت پسوریازیس مشخص نیست با این حال به نظر می رسد این بیماری به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به سلول ها و بافت های سالم بدن رخ می دهد، به این صورت که پاسخ ایمنی غیر طبیعی باعث التهاب در مفاصل و تولید بیش از حد سلول های پوستی شده و می تواند به مفاصل آسیب بزند.
برخی عوامل که خطر ابتلا به آرتریت پسوریازیس را افزایش می دهند عبارتند از :
- ابتلا به پسوریازیس
- سابقه خانوادگی
- سن بین 30 تا 50 سال
افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس ممکن است بیشتر از سایرین دارای برخی فاکتورهای خطر زای بیماری های قلبی عروقی از جمله افزایش شاخص توده بدنی، تری گلیسیریدها و پروتئین واکنش پذیر C باشند.
7. نقرس
نقرس نوعی بیماری روماتیسمی است که به دلیل تشکیل کریستال های اسید اوریک یا مونو سدیم اورات در بافت ها و مایعات بدن رخ می دهد. این اتفاق زمانی می افتد که بدن بیش از حد اسید اوریک تولید کرده یا قادر به دفع اسید اوریک کافی نباشد.
نقرس حاد معمولا با علائمی همچون درد شدید و قرمزی، داغی و متورم شدن مفصل همراه است و برخی عوامل خطر زای آن عبارتند از :
- اضافه وزن یا چاقی
- فشار خون بالا
- نوشیدن الکل
- مصرف داروهای دیورتیک
- استفاده از رژیم غذایی سرشار از گوشت و غذاهای دریایی
- مصرف برخی داروها
- عملکرد ضعیف کلیه
این بیماری شامل دوره های بهبودی و شعله وری است که ممکن است روزها یا هفته ها ادامه داشته باشد. گاهی حملات مکرر در نقرس حاد می تواند به نوعی آرتریت مزمن به نام آرتریت نقرس منجر شود.
8. سندرم شوگرن
سندرم شوگرن یک اختلال خود ایمنی است که گاهی به همراه روماتیسم مفصلی و لوپوس اریتماتوز سیستمیک رخ می دهد. در این عارضه غدد تولید کننده اشک و بزاق دچار اختلال شده و می تواند به خشکی دهان و چشم و برخی نواحی که نیاز به رطوبت دارند از جمله بینی، گلو و پوست منجر شود.
این سندرم که معمولا افراد بزرگسال بین 40 تا 50 ساله به خصوص زنان را درگیر می کند ممکن است روی مفاصل، ریه ها، کلیه ها، عروق خونی، اندام های گوارشی و اعصاب نیز اثر بگذارد. گفته شده در 40 تا 50 درصد موارد ابتلا به سندرم شوگرن اولیه، این بیماری علاوه بر غدد روی بافت ها نیز اثر می گذارد.
9. اسکلرودرمی
اسکلرودرمی به گروهی از بیماری ها گفته می شود که روی بافت های همبند بدن اثر گذاشته و فرد مبتلا دچار لکه های پوستی خشک و خشن می شود. برخی انواع نیز ممکن است اندام های داخلی و سرخرگ های کوچک را درگیر کنند.
در این بیماری بافت اسکار مانند در پوست تجمع پیدا کرده و باعث آسیب می شود.
علت اسکلرودرمی در حال حاضر مشخص نیست اما این بیماری اغلب افراد بین 30 تا 50 ساله را درگیر می کند و ممکن است همراه با سایر بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس رخ دهد.
لازم به ذکر است اسکلرودرمی روی افراد مختلف به طور متفاوت اثر می گذارد و ممکن است به عوارضی همچون مشکلات پوستی، مشکل قلبی، آسیب ریوی، مشکلات دستگاه گوارشی و نارسایی کلیه منجر شود.
10. لوپوس اریتماتوز سیستمیک
این عارضه که معمولا با نام لوپوس شناخته می شود یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی آنتی بادی هایی تولید می کند که باعث التهاب گسترده و آسیب بافت ها در بدن شده و با دوره های بهبودی و شعله وری علائم همراه می باشد.
لوپوس می تواند در هر سنی رخ دهد اما به احتمال زیاد شروع آن در سنین بین 15 تا 45 سال می باشد.
این عارضه ممکن است روی مفاصل، پوست، مغز، ریه ها، کلیه ها، عروق خونی و سایر بافت ها اثر بگذارد و علائم آن شامل خستگی، درد یا ورم در مفاصل، بثورات پوستی و تب می باشد.
علت این عارضه هنوز مشخص نیست اما احتمالا با برخی عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی مرتبط می باشد.
علائم آرتریت
علائم آرتریت و نحوه بروز آن ها با توجه به نوع متفاوت می باشد. این علائم ممکن است به صورت ناگهانی یا به تدریج بروز کنند، همچنین احتمالا به صورت دوره ای ظاهر و ناپدید شده یا به صورت پیوسته ادامه خواهند داشت.
به طور کلی افراد در صورت مشاهده هر یک از 4 علامت هشدار دهنده زیر لازم است به پزشک مراجعه کنند :
- درد : درد ناشی از آرتریت می تواند دائمی باشد یا به صورت دوره ای ایجاد و ناپدید شود. همچنین ممکن است تنها روی یک قسمت از بدن تاثیر گذاشته یا در بسیاری از بخش های بدن احساس شود
- تورم : در برخی انواع آرتروز، پوست روی مفصل آسیب دیده قرمز و متورم می شود و هنگام لمس داغ به نظر می رسد
- سفتی : سفت شدن مفصل یک علامت رایج است. در برخی انواع این حالت هنگام بیدار شدن از خواب، بعد از نشستن روی صندلی یا نشستن طولانی مدت در ماشین ایجاد می شود. در برخی انواع دیگر نیز ممکن است بعد از ورزش ایجاد شده یا دائمی باشد
- مشکل در حرکت دادن مفصل : اگر حرکت دادن مفصل یا بلند شدن از روی صندلی دشوار یا دردناک باشد می تواند نشانه آرتریت یا مشکل مفصلی دیگر باشد
1. روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یک بیماری سیستمیک است و معمولا روی مفاصل هر دو طرف بدن اثر می گذارد. این بیماری اغلب مفاصل مچ دست، انگشتان دست، زانو، پا و مچ پا را درگیر می کند.
برخی از شایع ترین علائم مفصلی در این بیماری عبارتند از :
- سفتی صبحگاهی که بیش از یک ساعت طول می کشد
- درد که اغلب در مفاصل یکسان در دو طرف بدن رخ می دهد
- کاهش دامنه حرکت مفاصل که احتمالا با تغییر شکل همراه است
برخی علائم دیگر عبارتند از :
- درد قفسه سینه هنگام تنفس به دلیل پلورزی
- خشکی چشم و دهان در صورتی که فرد به سندرم شوگرن نیز مبتلا باشد
- سوزش، خارش و ترشحات چشم
- ندول های زیر پوستی که معمولا نشانه شدید بودن بیماری است
- بی حسی، گز گز یا سوزش در دست و پا
- مشکلات خواب
2. آرتروز
این بیماری معمولا به دلیل ساییدگی و پارگی مفاصل رخ می دهد و اغلب روی مفاصلی تاثیر می گذارد که بیشتر از سایرین تحرک دارند.
افراد مبتلا به آرتروز ممکن است علائم زیر را تجربه کنند :
- درد و سفتی در مفاصل
- دردی که بعد از ورزش یا وارد کردن فشار روی مفصل تشدید می شود
- صدای ترک خوردن و ساییدگی هنگام حرکت مفصل
- سفتی صبحگاهی
- دردی که باعث اختلالات خواب می شود
برخی افراد ممکن است علائم ظاهری نداشته باشند اما در داخل بدن خود دچار تغییرات مرتبط با آرتروز شوند که با اشعه ایکس قابل تشخیص می باشد. این نوع آرتریت معمولا برخی مفاصل از جمله زانوی چپ یا راست، شانه یا مچ دست را درگیر می کند.
3. آرتریت کودکی
برخی علائم آرتریت دوران کودکی عبارتند از :
- مفصل متورم، قرمز یا داغ
- مفصلی که حرکت آن محدود و دشوار شده است
- لنگیدن یا مشکل در استفاده از دست یا پا
- تب شدید و ناگهانی که ممکن است دوره ای باشد
- ظاهر شدن بثورات روی تنه و اندام های انتهایی بدن که همراه با تب ظاهر و ناپدید می شوند
- علائم خاص در سراسر بدن از جمله رنگ پریدگی پوست و غدد لنفاوی متورم
- احساس ناخوشی و مریضی
روماتیسم مفصلی جوانان نیز می تواند به مشکلات چشمی همچون یوئیت، ایریدوسیکلیت یا یوئیت قدامی منجر شود. علائم چشمی (در صورت بروز) ممکن است به صورت زیر باشد :
- قرمزی چشم
- درد چشم به خصوص هنگام نگاه کردن به نور
- تغییرات در بینایی
4. آرتریت سپتیک
علائم آرتریت سپتیک به سرعت رخ می دهد و اغلب شامل موارد زیر می باشد :
- تب
- درد شدید مفصل که با حرکت افزایش پیدا می کند
- ورم در یک مفصل
علائم در نوزادان معمولا به صورت زیر می باشد :
- گریه کردن هنگام حرکت دادن مفصل عفونی
- تب
- ناتوانی در حرکت دادن مفصل عفونی
- تحریک پذیری
علائم در کودکان و بزرگسالان عبارتند از :
- ناتوانی در حرکت اندام دارای مفصل عفونی
- درد شدید، ورم و قرمزی مفصل
- تب
گاهی اوقات لرز نیز رخ می دهد اما علامت شایع این بیماری محسوب نمی شود.
5. فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا ممکن است علائم زیر را به همراه داشته باشد :
- درد گسترده اغلب با نقاط حساس خاص
- اختلال خواب
- خستگی
- استرس روانی
- سفتی صبحگاهی
- گز گز یا بی حسی دست و پا
- سردرد از جمله میگرن
- سندرم روده تحریک پذیر
- مشکل در تفکر و حافظه که به آن مه فیبرو نیز گفته می شود
- دوره های قاعدگی دردناک و سایر سندرم های درد
6. آرتریت پسوریازیس
علائم این نوع آرتریت ممکن است خفیف باشد و تنها چند مفصل مانند مفاصل انتهای انگشتان دست یا پا را درگیر کند. در موارد شدیدتر احتمالا چند مفصل از جمله ستون فقرات تحت تاثیر قرار می گیرد.
علائم درگیر شدن ستون فقرات معمولا در بخش پایین ستون فقرات و استخوان خاجی احساس می شود که شامل سفتی، سوزش و درد می باشد.
افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس اغلب دچار تغییرات پوستی و ناخن مرتبط با پسوریازیس نیز هستند و علائم پوستی همزمان با بروز آرتریت تشدید می شوند.
7. نقرس
علائم نقرس شامل موارد زیر می باشد :
- درد و ورم اغلب در مفصل انگشت شست پا، زانو یا مچ پا
- درد ناگهانی که معمولا شب ها رخ می دهد و ممکن است ضربان دار، فشار آور یا شدید باشد
- مفاصل حساس و داغ که قرمز و متورم شده اند
- گاهی تب رخ می دهد
فرد مبتلا به نقرس ممکن است بعد از سال ها دچار توفی شود. توفی به توده های زیر پوستی گفته می شود که معمولا در اطراف مفاصل یا نوک انگشتان دست یا گوش ظاهر شده و ممکن است گروهی و کوچک یا به شکل یک توده بزرگ سفید باشد که به تغییر شکل و کشش پوست منجر می شود.
گاهی اوقات توفی خود به خود ترکیده و تخلیه می شود و ماده ای سفید و گچ مانند از آن خارج می شود. ترک خوردن توفی می تواند به عفونت یا استئومیلیت منجر شود. به علاوه در برخی موارد نیاز به جراحی اورژانسی برای تخلیه توفی می باشد.
8. سندرم شوگرن
علائم سندرم شوگرن عبارتند از :
- خشکی و خارش چشم و احساس این که چیزی در چشم وجود دارد
- خشکی دهان
- مشکل در بلع یا غذا خوردن
- از دست دادن حس چشایی
- مشکلات صحبت کردن
- بزاق غلیظ
- زخم یا درد دهان
- گرفتگی صدا
- خستگی
- تب
- تغییر رنگ دست ها یا پاها
- درد یا ورم مفصل
- ورم غدد
9. اسکلرودرمی
علائم اسکلرودرمی معمولا شامل موارد زیر می باشد :
- انگشتان دست و پا در دمای سرد به رنگ آبی یا سفید تغییر می کنند که به پدیده رینود شهرت دارد
- ریزش مو
- پوست نسبت به حالت طبیعی تیره تر یا روشن تر می شود
- پوست صورت سفت و ماسک مانند می شود
- سفتی پوست روی دست، انگشت ها و صورت
- توده های سفید کوچک زیر پوست که گاهی ماده سفید شبیه خمیر دندان از آن ها خارج می شود
- زخم شدن نوک انگشت دست یا پا
- بی حسی و درد در پا
- درد، سفتی و ورم مچ دست، انگشتان دست و سایر مفاصل
- سرفه خشک، تنگی نفس و خس خس سینه
- مشکلات گوارشی مانند نفخ شکم بعد از غذا، یبوست و اسهال
- مشکل در بلع
- رفلاکس مری یا سوزش سر دل
10. لوپوس اریتماتوز سیستمیک
شایع ترین علائم این عارضه عبارتند از :
- بثورات قرمز یا تغییر رنگ صورت، اغلب به شکل یک پروانه روی بینی و گونه ها
- مفاصل دردناک یا متورم
- تب بدون علت
- درد قفسه سینه هنگام تنفس عمیق
- تورم غدد
- خستگی شدید
- ریزش موی غیر طبیعی
- رنگ پریدگی یا بنفش شدن انگشتان دست و پا به دلیل سرما یا استرس
- حساسیت به نور خورشید
- کاهش تعداد گلبول های خون
- افسردگی، مشکل در تفکر یا حافظه
علائم دیگر شامل زخم دهان، تشنج بی دلیل، توهم، سقط جنین مکرر و مشکلات کلیوی غیر قابل توضیح می باشد.
درمان آرتریت
هدف از درمان آرتریت کنترل درد، به حداقل رساندن آسیب مفصلی و بهبود یا حفظ عملکرد و کیفیت زندگی فرد مبتلا می باشد.
طیف وسیعی از داروها و تکنیک های سبک زندگی می توانند به درمان آرتریت کمک کرده و مانع آسیب دیدگی بیشتر مفاصل شوند که برخی از آن ها عبارتند از :
- دارو درمانی
- درمان های غیر دارویی
- فیزیوتراپی یا کار درمانی
- استفاده از آتل یا سایر ابزارهای کمکی
- آموزش دادن به بیمار
- کاهش وزن
- عمل جراحی مانند تعویض مفصل
دارو درمانی
انواع آرتریت های غیر التهابی مانند آرتروز معمولا با مصرف داروهای ضد درد، فعالیت بدنی، کاهش وزن در صورت داشتن وزن اضافه و آموزش نحوه مدیریت بیماری بهبود می یابند.
در مورد آرتریت های التهابی مانند روماتیسم مفصلی می توان از درمان های ذکر شده در کنار داروهای ضد التهاب مانند کورتون ها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری و گروه نسبتا جدید داروها به نام داروهای بیولوژیکی بهره برد.
داروهای مورد استفاده به نوع آرتریت بستگی دارد، برخی داروهای متداول عبارتند از :
- داروهای ضد درد : این داروها درد را کاهش می دهند اما تاثیری روی التهاب ندارند. از جمله این داروها می توان به استامینوفن، ترامادول و داروهای مخدر حاوی اکسی کدون یا هیدروکدون اشاره کرد
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی : این داروها علاوه بر درد، التهاب را نیز کاهش می دهند و بدون نسخه در دسترس می باشند که از جمله آن ها می توان به ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم اشاره کرد. برخی از این داروها نیز به صورت ژل یا کرم عرضه می شوند
- داروهای ضد محرک : برخی پمادها حاوی منتول یا کپسایسین هستند که اعمال آن ها روی پوست مفصل آسیب دیده می تواند سیگنال های درد ایجاد شده توسط مفصل را تنظیم کرده و درد را تسکین دهد
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری : از این داروها برای درمان روماتیسم مفصلی استفاده می شود که حمله سیستم ایمنی به مفاصل را کند یا متوقف می کنند و از جمله آن ها می توان به متوترکسات و هیدروکسی کلروکین اشاره کرد
- داروهای بیولوژیک : این داروها مولکول های مختلف پروتئین هایی را که در پاسخ سیستم ایمنی درگیر هستند هدف قرار می دهند و از جمله آن ها می توان به اتانرسپت و اینفلیکسیماب اشاره کرد
- کورتیکواستروئیدها : پردنیزون و کورتیزون از جمله داروهای کورتون هستند که باعث کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی بدن می شوند
درمان های طبیعی
استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل همراه با ورزش، اجتناب از استعمال دخانیات و عدم نوشیدن الکل می تواند به افراد مبتلا به آرتریت کمک کند.
رژیم غذایی
رژیم غذایی خاصی برای درمان آرتریت وجود ندارد اما مصرف برخی خوراکی ها ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند. به عنوان مثال مواد غذایی زیر که در رژیم غذایی مدیترانه ای یافت می شوند می توانند بسیاری از مواد مغذی مفید برای سلامت مفاصل را فراهم کنند :
- ماهی
- آجیل و دانه ها
- میوه ها و سبزیجات
- لوبیاها
- روغن زیتون
- غلات کامل
افراد مبتلا به این بیماری بهتر است از مصرف غذاهای مضر برای آرتریت اجتناب کنند چون باعث تشدید علائم بیماری می شوند. به عنوان مثال سبزیجات خانواده بادنجانیان مانند گوجه فرنگی حاوی ماده شیمیایی به نام سولانین هستند که به نظر می رسد با درد آرتریت مرتبط می باشد.
اگرچه هنوز اثبات نشده اما برخی افراد ادعا کرده اند با اجتناب از این سبزیجات علائم آن ها کاهش پیدا می کند.
مراقبت از خود
توجه به نکات خود مراقبتی برای تسکین علائم آرتریت مهم است، برخی تکنیک های اصلی در این مورد عبارتند از :
- تحرک بدنی
- حفظ وزن سالم
- مراجعه منظم به پزشک
- محافظت از مفاصل در برابر فشار
هفت عادت کمک کننده به به افراد مبتلا به آرتریت عبارتند از :
- سازماندهی کردن : توصیه می شود بیمار علائم، شدت درد، داروها و عوارض جانبی آن ها را ثبت کرده و به پزشک ارائه دهد
- کنترل درد و خستگی : برای این منظور می توان از ترکیبی از برنامه دارویی و روش های کنترل درد غیر دارویی استفاده کرد. یادگیری نحوه کنترل خستگی در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به آرتریت مهم است
- ورزش کردن : ورزش برای کنترل علائم آرتریت و سلامت کلی بدن مفید است
- استراحت کافی : اگرچه تحرک بدنی برای سلامتی ضروری است اما در مواقعی که علائم بیماری شعله ور شده به استراحت کافی نیاز می باشد
- استفاده از رژیم غذایی سالم : یک رژیم غذایی متعادل به حفظ وزن سالم و کنترل التهاب کمک خواهد کرد. توصیه شده از مواد غذایی فراوری شده و فراورده های حیوانی التهاب زا اجتناب کرده و بیشتر مواد غذایی کامل گیاهی که دارای آنتی اکسیدان فراوان و خاصیت ضد التهابی هستند مصرف شود
- رفع کم خوابی : کم خوابی می تواند درد و خستگی ناشی از آرتریت را تشدید کند. برای بهبود کیفیت خواب بهتر است از مصرف کافئین و ورزش سنگین شبانه اجتناب کرده و قبل از خواب از وسایل الکترونیکی استفاده نشود
- مراقبت از مفاصل : به توصیه های مربوط به محافظت از مفاصل مانند استفاده از مفاصل بزرگ تر و قوی تر به عنوان اهرم هنگام باز کردن درها و استفاده از چند مفصل برای پخش کردن وزن یک شی سنگین مانند کوله پشتی برای جلوگیری از وارد شدن فشار شدید و ناگهانی به مفاصل توجه شود
- از نشستن طولانی مدت در یک وضعیت خودداری شود
فیزیوتراپی
پزشکان معمولا برای بهبود علائم آرتریت و کاهش محدودیت های حرکتی یک دوره فیزیوتراپی تجویز می کنند. برخی موارد که ممکن است توصیه شوند عبارتند از :
- آب گرم درمانی : ورزش در استخر آب گرم باعث می شود فشار کمتری به عضلات و مفاصل وارد شود
- تمرینات فیزیوتراپی : این تمرینات مخصوص و متناسب با شرایط و نیازهای فردی هستند که گاهی با درمان های تسکین دهنده درد مانند کمپرس گرم و سرد و ماساژ همراه می باشند
- کار درمانی : در این تکنیک به بیمار در زمینه مدیریت کارهای روزمره، انتخاب وسایل کمکی و تخصصی، محافظت از آسیب دیدگی بیشتر مفاصل و کنترل خستگی کمک می شود
فعالیت فیزیکی
اگرچه افراد مبتلا به آرتریت ممکن است با شروع ورزش دچار افزایش درد کوتاه مدت شوند اما ادامه فعالیت های فیزیکی می تواند روش موثری برای کاهش علائم در این افراد باشد.
از آن جا که این بیماران ممکن است به عارضه دیگری همچون بیماری قلبی مبتلا باشند انجام فعالیت های مناسب از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
برخی فعالیت های بدنی مفید برای مفاصل که برای بزرگسالان مبتلا به آرتریت و بیماری های قلبی مناسب هستند عبارتند از :
- پیاده روی
- شنا کردن
- دوچرخه سواری
پزشک می تواند به فرد در انتخاب روش های مناسب برای بهره بردن از سبک زندگی سالم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
گیاهان دارویی
تاکنون درمان های گیاهی مختلفی برای انواع آرتریت پیشنهاد شده است. به عنوان مثال به نظر می رسد گیاه پنجه شیطان، گل محمدی و کندر برای این بیماری مفید باشد. همچنین گفته شده زردچوبه، زنجبیل و سیر می توانند در کاهش علائم موثر باشند اما به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز می باشد.
توصیه می شود قبل از استفاده از داروهای طبیعی برای هر نوع آرتریت با پزشک مشورت شود.
منبع: medicalnewstoday
