خانواده بیماری های خود ایمنی خانواده ای بزرگ و متنوع از امراضی است که به دلیل اشتباه سیستم ایمنی بدن در تشخیص دوست و دشمن ایجاد شده و دستگاه ایمنی به جای محافظت از بدن، با حمله به سلول ها باعث بروز التهاب و تجزیه آن ها می شود، یکی از بیماری های شایع در این گروه لوپوس (به انگلیسی: Lupus) نام دارد.
لوپوس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که با مشخصه التهاب در اندام های مختلف بدن علامت گذاری شده، اما در درجه اول موضعی می باشد نه سیستمیک. متاسفانه تاکنون درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده، با این وجود با کمک روش های درمانی مختلف می توان تا حد خوبی علائم و التهاب را در بیماران کاهش داد.
در ادامه قصد داریم درباره بیماری لوپوس و علائم، علل و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید.
لوپوس چیست؟
لوپوس نوعی بیماری خود ایمنی مزمن و بسیار رایج است. در این بیماری سیستم ایمنی با حمله به سلول های بدن باعث بروز التهاب و تجزیه سلول های خودی می شود که با علائم آزار دهنده ای همراه می باشد و می تواند اندام های مختلف بدن را تحت تاثیر خود قرار دهد.
بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس به نسخه خفیف تر آن دچار می شوند اما عدم استفاده از روش های درمانی صحیح، می تواند شدت بیماری را افزایش دهد.
این بیماری در دوره های مختلف ممکن است فعال و شعله ور یا غیر فعال و در حال بهبود باشد و از آن جا که درمان قطعی برای آن شناخته نشده بیماران برای کاهش علائم و التهاب باید روی روش های درمانی از جمله داروها و تغییراتی در سبک زندگی تمرکز داشته باشند.
علائم لوپوس
علائم لوپوس بسیار متنوع بوده و تا حد زیادی به اندام های آسیب دیده در اثر بیماری بستگی دارد. لازم به ذکر است التهاب ناشی از لوپوس می تواند اندام ها و بافت های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله :
- مفاصل
- پوست
- قلب
- خون
- ریه ها
- مغز
- کلیه ها
علائم ظاهر شده در افراد مختلف متفاوت می باشد، این علائم ممکن است به صورت دائمی بوده یا به طور ناگهانی از بین رفته و در برخی دوره ها شعله ور شوند. اگرچه هیچ دو بیمار مبتلا به لوپوس علائم دقیقا یکسانی ندارند اما شایع ترین نشانه های این بیماری عبارتند از :
- تب شدید
- خستگی
- بدن درد
- درد مفاصل
- بثورات پوست از جمله بثورات پروانه ای در صورت
- ضایعات پوستی
- تنگی نفس
- سندرم شوگرن که شامل خشکی چشم مزمن و خشکی دهان است
- پریکاردیت و پلورزی که هر دو می توانند باعث درد قفسه سینه شوند
- سردرد
- گیجی
- از دست دادن حافظه
التهاب ناشی از لوپوس می تواند باعث بروز عوارض در اندام های مختلف بدن از جمله کلیه ها، خون و ریه ها شود.
علائم اولیه لوپوس
علائم لوپوس معمولا با ورود به دوره بزرگسالی ظاهر می شوند که اغلب بین سنین نوجوانی تا دهه 30 زندگی می باشد. برخی علائم اولیه عبارتند از :
- خستگی
- تب
- بثورات
- ورم مفاصل
- خشکی دهان یا خشکی چشم
- ریزش مو به خصوص به صورت آلوپسی آره آتا یا طاسی منطقه ای
- مشکلات ریوی، کلیوی، تیروئید یا دستگاه گوارش
از آن جا که علائم ذکر شده بسیار شبیه علائم بیماری های دیگر است، ظاهر شدن آن ها لزوما به معنای ابتلا به لوپوس نمی باشد با این حال مهم است که حتما با پزشک در این مورد مشورت کنید.
حساسیت به نور در لوپوس
قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید برای همه افراد مضر است اما بسیاری از بیماران مبتلا به لوپوس دچار حساسیت به نور هستند، این افراد به خصوص در برابر اشعه ماورا بنفش که نوعی اشعه خاص در نور خورشید و برخی انواع خاص نور مصنوعی می باشد حساس هستند.
فرد مبتلا به لوپوس ممکن است با قرار گرفتن در معرض نور خورشید علائم خاصی را تجربه کند که شامل موارد زیر است :
- بثورات، که در درجه اول بثورات حساس به نور هستند در صورتی که آنتی بادی SSA در بدن وجود داشته باشد
- خستگی
- درد مفاصل
- ورم داخلی
توجه : اگر به بیماری لوپوس مبتلا هستید حتما هنگام خارج شدن از منزل لباس های پوشیده به تن کرده و از ضد آفتاب استفاده کنید.
علت لوپوس
پزشکان هنوز نمی دانند علت دقیق بیماری لوپوس چیست اما به نظر می رسد این بیماری ترکیبی از چندین عامل زمینه ای باشد، از جمله :
- محیط زیست : پزشکان معتقد هستند برخی عوامل احتمالی مانند سیگار کشیدن، استرس و قرار گرفتن در معرض سموم مانند گرد و غبار سیلیس در بروز لوپوس نقش دارند
- ژنتیک : بیش از 50 ژن مرتبط با لوپوس شناسایی شده است، علاوه بر این داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد
- هورمون ها : به نظر می رسد سطح غیر طبیعی هورمون ها از جمله افزایش سطح استروژن در بروز لوپوس نقش داشته باشد
- عفونت ها : محققان هنوز در حال مطالعه روی ارتباط احتمالی بین عفونت هایی مانند سیتو مگالو ویروس یا ویروس اپشتین بار و بیماری لوپوس هستند
- داروها : استفاده طولانی مدت از برخی داروها مانند هیدرالازین، پروکائین آمید و کینیدین با ابتلا به نوعی لوپوس به نام لوپوس اریتماتوز دارویی مرتبط است. همچنین افرادی که برای بیماری هایی همچون روماتیسم مفصلی، بیماری التهاب روده و اسپوندیلیت آنکیلوزان داروهای مسدود کننده TNF مصرف می کنند ممکن است به لوپوس اریتماتوز دارویی مبتلا شوند. در موارد نادر مصرف تتراسایکلین هایی همچون مینوسایکلین که برای درمان آکنه و روزاسه استفاده می شود نیز ممکن است در بروز این نوع لوپوس نقش داشته باشد.
توجه : گاهی هیچ یک از موارد ذکر شده در برخی افراد صدق نمی کند اما همچنان به بیماری لوپوس مبتلا می شوند.
عوامل خطرزای لوپوس
به دلیل وجود تعدادی عوامل خطرزا، برخی گروه های خاص ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به لوپوس قرار داشته باشند. از جمله عوامل خطرزای این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- جنسیت : زنان بیشتر از مردان به لوپوس مبتلا می شوند اما گفته شده این بیماری در مردان شدیدتر است
- سن : اگرچه لوپوس می تواند در هر سنی رخ دهد اما اغلب در افراد بین 15 تا 44 سال تشخیص داده می شود
- نژاد یا قومیت : بیماری لوپوس بیشتر در گروه های قومی خاص از جمله افراد آمریکایی-آفریقای تبار، اسپانیایی تبارها، آمریکایی-آسیایی ها، بومیان آمریکا و جزایر اقیانوس آرام دیده می شود
- سابقه خانوادگی : سابقه خانوادگی ابتلا به لوپوس، افراد را بیشتر در معرض این بیماری قرار می دهد
توجه : فراموش نکنید داشتن عوامل خطرزا به معنای ابتلای صد در صد به این بیماری نیست، بلکه این افراد در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
درمان لوپوس
متاسفانه در حال حاضر درمان شناخته شده ای برای لوپوس وجود ندارد اما با کمک برخی روش های درمانی می توان علائم این بیماری را کنترل کرد. درمان لوپوس روی چند موضوع تمرکز دارد :
- درمان علائم لوپوس که در حال حاضر بیمار درگیر آن ها است
- جلوگیری از شعله ور شدن علائم
- کاهش میزان آسیب به مفاصل و اندام ها
دارو درمانی
خوشبختانه با مصرف برخی داروهای تجویزی می توان علائم لوپوس را کنترل و از شعله ور شدن آن پیشگیری کرد. پزشک برای تجویز دارو مواردی همچون علائم و شدت بیماری را در نظر می گیرد.
این داروها از چند نظر می توانند به رفع علائم لوپوس کمک کنند، از جمله :
- آرامش سیستم ایمنی بدن
- کاهش میزان تورم یا التهاب
- کمک به جلوگیری از آسیب مفاصل یا اندام های داخلی بدن
برخی از داروهای لوپوس عبارتند از :
1. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
این داروها ورم و درد را کاهش می دهند که از جمله آن ها می توان به ناپروکسن و ایبو پروفن اشاره کرد.
2. داروهای ضد مالاریا
در گذشته از این داروها برای درمان بیماری عفونی مالاریا استفاده می شد اما با توجه به مقاوم شدن عامل ایجاد کننده مالاریا در مقابل آن ها، امروزه داروهای جدید برای این منظور استفاده می شود.
داروهای ضد مالاریا به درمان علائم لوپوس مانند بثورات، درد مفصل و خستگی کمک می کنند، همچنین شعله ور شدن بیماری را متوقف کرده و برای کاهش عوارض بیماری در طول بارداری و کاهش خطر شدت یافتن آن در زنان باردار نیز استفاده می شوند.
3. کورتیکو استروئیدها (کورتون)
این داروها به فرم های مختلف از جمله تزریقی، پمادهای موضعی و قرص تجویز می شوند و به آرامش سیستم ایمنی و کاهش درد و ورم کمک می کنند.
یکی از انواع رایج آن ها پردنیزون نام دارد.
ناگفته نماند مصرف کورتون ها می توانند عوارض جانبی متعدد از جمله عفونت و پوکی استخوان به همراه داشته باشد به همین دلیل لازم است دوز و مدت زمان مصرف آن ها توسط پزشک و به صورت حداقل مقدار مورد نیاز تجویز شود.
4. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
این داروها برای سرکوب سیستم ایمنی بدن استفاده می شوند و از آن جا که بسیار قوی بوده و دفاع بدن در برابر عفونت ها را کاهش می دهند معمولا تنها در موارد شدید بیماری یا زمانی که بسیاری از اندام ها تحت تاثیر لوپوس قرار گرفته تجویز می شوند.
از جمله این داروها می توان به متوترکسات، مایکوفنولات موفتیل، مایکوفنولیک اسید و آزاتیوپرین اشاره کرد.
5. داروهای بیولوژیک (زیست دارو)
این داروها منشا بیولوژیکی دارند. به عنوان نمونه بلیموماب یک داروی بیولوژیکی و نوعی آنتی بادی است که برای درمان لوپوس استفاده شده و به مهار پروتئینی که برای واکنش ایمنی بدن مهم است کمک می کند.
نکته : در دوره مصرف داروها به اثر آن ها روی علائم بیماری خود دقت داشته باشید و در صورتی که دارویی عوارض جانبی خاص دارد یا روی کاهش علائم اثری ندارد حتما به پزشک اطلاع دهید. به خصوص این که علائم لوپوس می تواند با گذشت زمان تغییر کند به همین دلیل ممکن است بعد از مدتی نیاز به تغییر دارو یا دوز آن توسط پزشک باشد.
سبک زندگی
پزشک علاوه بر تجویز دارو ممکن است تغییرات در سبک زندگی را توصیه کند، از جمله :
- اجتناب از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور ماورا بنفش
- استفاده از یک رژیم غذایی سالم
- مصرف مکمل هایی همچون ویتامین D، کلسیم و روغن ماهی که ممکن است به کاهش علائم کمک کنند
- ورزش منظم
- ترک سیگار
رژیم غذایی
اگرچه رژیم غذایی خاص برای لوپوس مشخص نشده اما توصیه می شود از یک رژیم غذایی سالم و متعادل پیروی کنید که موارد زیر در آن گنجانده شده باشد :
- ماهی های سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 مانند ماهی سالمون، ماهی تن یا ماهی خال مخالی (برای جلوگیری از افزایش سطح جیوه بدن لازم است مصرف آن ها کنترل شود)
- مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند محصولات لبنی کم چرب
- مصرف منابع کربوهیدرات غلات کامل
- مصرف ترکیبی از میوه ها و سبزیجات رنگی
علاوه بر این بیماران مبتلا به لوپوس باید از مصرف برخی مواد غذایی و خوراکی های خاص اجتناب کنند، از جمله :
- الکل : الکل با بسیاری از داروها تداخل دارد، به عنوان مثال باعث خونریزی دستگاه گوارش در افرادی می شود که داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مصرف می کنند، همچنین احتمال بروز التهاب را افزایش می دهد
- یونجه : اسید آمینه معروف به ال کاناوانین موجود در جوانه و دانه های یونجه می تواند التهاب را افزایش داده و باعث تشدید بیماری لوپوس شود
- مواد غذایی سرشار از نمک و کلسترول : کاهش مصرف این موارد نه تنها برای سلامت کلی بدن مفید است بلکه به جلوگیری از نفخ و افزایش فشار خون ناشی از مصرف کورتیکو استروئیدها نیز کمک می کند
تشخیص لوپوس
در حال حاضر آزمایش خون یا تکنیک های تصویر برداری خاص برای تشخیص لوپوس وجود ندارد بلکه پزشک با توجه کردن به علائم و رد ابتلا به سایر بیماری ها از طریق آزمایش، این بیماری را تشخیص می دهد.
به نظر می رسد برخی آنتی بادی ها از جمله دی ان ای دو رشته ای (ds-DNA) و آنتی بادی اسمیت (Sm) با بیماری لوپوس مرتبط هستند، آنتی بادی اسمیت با نوعی بیماری کلیوی ناشی از لوپوس اریتماتوز سیستمیک (نفریت) ارتباط دارد.
پزشک برای تشخیص ابتدا سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده، معاینات فیزیکی انجام می دهد و در مورد علائم بیماری و مدت زمان بروز آن ها، سابقه خانوادگی و ابتلا به سایر بیماری های خود ایمنی سوالاتی از فرد می پرسد. همچنین ممکن است آزمایش های زیر را انجام دهد :
- آزمایش های خون : از جمله این آزمایش ها می توان به تست شمارش کامل خون اشاره کرد که برای تعیین تعداد و نوع گلبول های قرمز خون، گلبول های سفید و پلاکت ها در خون استفاده می شود. سایر آزمایش ها شامل سرعت رسوب گلبول قرمز، تست CRP و تست آنتی بادی ضد هسته ای می باشد که افزایش فعالیت سیستم ایمنی بدن را نشان می دهد
- آزمایش ادرار : با آزمایش ادرار می توان سطح بالای خون یا پروتئین در ادرار را تشخیص داد که احتمالا نشان دهنده این است که لوپوس کلیه ها را نیز تحت تاثیر قرار داده است
- آزمایش های تصویر برداری : اشعه ایکس قفسه سینه و اکو دو روش تصویر برداری هستند که ممکن است التهاب یا تجمع مایعات در اطراف قلب و ریه ها را نشان دهند
- نمونه برداری : ممکن است پزشک از بثورات ایجاد شده نمونه برداری کرده تا مشخص شود نمونه حاوی لوپوس می باشد یا خیر. در صورت آسیب کلیوی ممکن است نیاز به نمونه برداری از کلیه نیز باشد
انواع لوپوس
محققان لوپوس را به چهار دسته طبقه بندی می کنند که عبارتند از :
1. لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
لوپوس SLE شایع ترین نوع لوپوس است، اغلب وقتی می گویند کسی به بیماری لوپوس مبتلا شده منظور همین نوع می باشد. از آن جا که این لوپوس بخش های مختلف بدن از جمله کلیه ها، پوست، مفاصل، قلب و سیستم عصبی را درگیر می کند به نام لوپوس اریتماتوز سیستمیک شهرت یافته است.
شدت این نوع لوپوس ممکن است خفیف تا شدید باشد و علائم آن به مرور زمان بدتر شده و سپس بهبود پیدا می کند.
2. لوپوس منتشر
لوپوس منتشر نوعی لوپوس است که پوست را درگیر کرده و باعث بروز بثورات و ضایعات دائمی همراه با زخم روی پوست می شود. به طور کلی چند نوع مختلف لوپوس جلدی وجود دارد که عبارتند از :
- لوپوس جلدی حاد : این نوع لوپوس با بثورات پروانه ای قرمز رنگ همراه است که روی گونه ها و بینی ظاهر می شوند
- لوپوس جلدی تحت حاد : این نوع لوپوس باعث بروز بثورات قرمز، برجسته و پوسته پوسته روی بدن می شود که معمولا زخم ایجاد نمی کنند و اغلب در نواحی از بدن که در معرض نور خورشید قرار دارد ظاهر می شوند
- لوپوس جلدی مزمن : این نوع لوپوس که به آن دیسکوئید نیز گفته می شود باعث بروز بثورات بنفش یا قرمز رنگ شده و ممکن است با تغییر رنگ پوست، زخم و ریزش مو همراه باشد
لوپوس جلدی حاد اغلب با لوپوس سیستمیک همراه است اما لوپوس جلدی تحت حاد و مزمن معمولا فقط روی پوست تاثیر می گذارند.
3. لوپوس نوزادی
این نوع لوپوس بسیار نادر است و نوزادانی را که مادران آن ها آنتی بادی های خود ایمنی خاصی در بدن دارند تحت تاثیر قرار می دهد. این آنتی بادی های خود ایمنی از طریق جفت از مادر به جنین منتقل می شوند.
لازم به ذکر است همه مادرانی که این آنتی بادی ها را حمل می کنند علائم لوپوس را از خود نشان نمی دهند. گفته شده حدود 25 درصد مادرانی که فرزند آن ها به لوپوس نوزدای مبتلا است علائم لوپوس ندارند اما به نظر می رسد حدود نیمی از آن ها بعد از سه سال علائم را نشان می دهند.
لوپوس نوزادی معمولا با علائم زیر همراه است :
- بثورات پوستی
- کاهش سطح سلول های خونی
- مشکلات کبدی بعد از تولد
خوشبختانه اکثر این نوزادان بعد از چند ماه بهبود می یابند اما در برخی موارد این بیماری باعث بروز نقص قلبی در نوزاد می شود. به همین دلیل خانم های بارداری که آنتی بادی های مورد نظر را حمل می کنند باید در دوران بارداری زیر نظر متخصص روماتولوژی و متخصص زنان و زایمان قرار داشته باشند.
4. لوپوس دارویی
مصرف برخی داروهای خاص می تواند به لوپوس دارویی منجر شود که به نام لوپوس اریتماتوز دارویی نیز شناخته شده است.
این نوع لوپوس به دلیل استفاده طولانی مدت از برخی داروهای تجویزی و معمولا تنها چند ماه بعد از مصرف دارو ایجاد می شود. داروهای زیادی وجود دارد که می توانند باعث بروز این بیماری شوند، برخی از آن ها عبارتند از :
- داروهای ضد میکروبی مانند تربینافین (ضد قارچ) و پیرازینامید (داروی سل)
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین و والپروات
- داروهای آریتمی مانند کینیدین و پروکائین آمید
- داروهای فشار خون بالا مانند تیمولول و هیدروکسی زین
- داروهای بیولوژیکی به نام آنتی TNF-α مانند اینفیلیکسیماب و اتانرسبت
اگرچه این بیماری علائم مشابه لوپوس SLE دارد اما در اکثر موارد روی اندام های اصلی بدن اثر نمی گذارد، با این حال می تواند باعث بروز پریکاردیت و پلورزی شود. این بیماری معمولا طی چند هفته بعد از قطع مصرف داروی مورد نظر از بین می رود.
آیا لوپوس واگیر دار است؟
اگرچه علت دقیق ابتلا به لوپوس بسیار پیچیده است اما به نظر می رسد ترکیبی از عوامل مختلف می توانند زمینه ساز بروز آن شوند. این بیماری مسری نیست و ارتباط یا زندگی با فرد مبتلا باعث سرایت آن دیگران نمی شود.
امید به زندگی در لوپوس
خوشبختانه پیشرفت های پزشکی و تست های تشخیصی باعث شده امید به زندگی افراد مبتلا به لوپوس نسبت به گذشته افزایش یابد. طبق گزارش بنیاد لوپوس آمریکا تخمین زده شده 80 تا 90 درصد افراد مبتلا به لوپوس عمر طبیعی دارند.
شعله ور شدن لوپوس
منظور از شعله ور شدن لوپوس زمانی است که علائم لوپوس تشدید شده و باعث ایجاد حس بیماری در فرد می شود. اغلب در یک دوره زمانی لوپوس شعله ور شده و دوباره بهبود می شود، همچنین گاهی قبل از شعله ور شدن علائم هشدار دهنده ای ظاهر شده و گاهی این دوره به صورت ناگهانی رخ می دهد.
برخی عوامل احتمال شعله ور شدن لوپوس را افزایش می دهند، از جمله :
- قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش مانند نور خورشید یا نور فلورسنت
- استرس
- عدم استراحت کافی
- داشتن عفونت یا جراحت
- ابتلا به انواع خاص از بیماری ها
- عدم مصرف داروهای لوپوس
اگرچه استفاده از تکنیک های درمانی احتمال شعله ور شدن را کاهش می دهد اما باز هم ممکن است این اتفاق رخ دهد مثلا اگر ساعات طولانی بدون استراحت کافی کار کرده اید حتی اگر دارو مصرف کنید ممکن است علائم تشدید پیدا کند.
برخی علائم هشدار دهنده که نشان می دهد لوپوس در حال شعله ور شدن است عبارتند از :
- احساس خستگی بیش از حد
- بثورات
- درد به خصوص درد قفسه سینه که در اثر پریکاردیت یا پلورزی ایجاد شود
- تب
- ناراحتی معده
- احساس سرگیجه
- سر درد شدید
- بیماری رینود
- ورم غدد لنفاوی
شدت علائم لوپوس شعله ور ممکن است خفیف تا جدی باشد که شدت بالای آن می تواند به اندام های داخلی آسیب برساند، به همین دلیل همیشه باید گوش به زنگ نشانه ها باشید.
لوپوس در مردان
به نظر می رسد لوپوس در مردان نسبت به زنان کمتر شایع است، تخمین زده شده از هر 10 نفر مبتلا به این بیماری فقط 1 نفر آن ها مرد است.
گفته شده علائم لوپوس در زنان و مردان مشابه است اما شدت آن ممکن است متفاوت باشد. اگرچه اختلاف نظرهایی در این باره وجود دارد اما مطالعات قدیمی نشان داده مردان علائم شدیدتری نسبت به زنان تجربه می کنند و همچنین ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به برخی عوارض لوپوس از جمله آسیب کلیوی، سیستم عصبی و خون یا عروق خونی باشند.
با این حال نتایج مطالعات جدید نشان داده هیچ تفاوتی بین مشخصات لوپوس در مردان و زنان وجود ندارد جز این که ریزش مو در زنان بیشتر است و مردان مبتلا به لوپوس نیز هنگام تشخیص، علائم شدیدتری داشته اند.
آرتریت لوپوس
بیماری آرتریت با التهاب مفاصل مشخص می شود که می تواند باعث بروز ورم، درد و کاهش دامنه حرکتی در مفصل آسیب دیده شود. در بسیاری از موارد، التهاب به دلیل ساییدگی و پارگی در مفاصل همراه با افزایش سن رخ می دهد.
اگرچه آرتریت معمولا در بیماران مبتلا به لوپوس نیز دیده می شود اما آرتریت های مرتبط با لوپوس به دلیل افزایش سطح التهاب در بدن رخ می دهند که مشخصه بیماری است. ناگفته نماند سطح التهاب و آسیب بافتی در لوپوس کمتر از سایر بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید است، با این حال برخی افراد ممکن است همزمان به لوپوس و آرتریت روماتوئید مبتلا باشند.
لازم به ذکر است لوپوس و آرتریت روماتوئید ممکن است با هم ارتباط ژنتیکی داشته باشند.
لوپوس و بارداری
خانم هایی که به لوپوس مبتلا می شوند می توانند باردار شوند و فرزندان سالم به دنیا بیاورند. با این حال بارداری برای این افراد پر خطر محسوب می شود زیرا بیشتر از سایرین در معرض برخی عوارض می باشند، از جمله :
- شعله ور شدن مکرر لوپوس
- پره اکلامپسی
- فشار خون بالا
- مشکلات کلیوی
- دیابت
برخی زنان مبتلا به لوپوس در حین بارداری بیشتر در معرض خطر هستند، از جمله آن هایی که :
- طی 6 ماه اخیر یک بار تجربه شعله ور شدن لوپوس داشته اند
- فشار خون بالا دارند
- دچار نارسایی قلبی هستند
- بیماری ریوی دارند
- به نارسایی یا بیماری کلیه دچار هستند
- سابقه قبلی پره اکلامپسی دارند
توجه داشته باشید :
اگر با وجود بیماری قصد بارداری دارید بهتر است حداقل 6 ماه در دوره بهبودی بوده باشید، همچنین لازم است در حین بارداری با پزشک زنان و زایمان با تجربه در زمینه بارداری های پر خطر مشورت کنید.
اکثر زنان مبتلا به لوپوس فرزندان سالم دارند اما در موارد بسیار نادر دیده شده نوزاد به لوپوس نوزادی مبتلا بوده که اغلب طی چند ماه درمان می شود. با این حال برخی نوزادان مبتلا به این عارضه ممکن است نقص قلبی جدی داشته باشند.
لوپوس در کودکان
ابتلا به لوپوس در کودکان نادر است، طبق آمار سال 2013 تخمین زده شده در هر 100 هزار کودک تنها 3.3 تا 8.8 مورد ابتلا رخ می دهد.
در کودکان نیز همانند بزرگسالان، میزان ابتلا در دختر بچه ها بیشتر است. همچنین علائم لوپوس کودکان تقریبا شبیه لوپوس بزرگسالان می باشد که عبارتند از :
- خستگی
- تب
- بثورات پروانه ای
- کاهش وزن
- درد مفاصل
- کاهش اشتها
- ریزش مو
- ورم غدد لنفاوی
در بسیاری از کودکانی که به لوپوس مبتلا هستند کلیه ها نیز درگیر می باشد، گزارش شده بیش از 90 درصد کودکان بعد از تشخیص لوپوس به نوعی بیماری کلیوی مبتلا می شوند.
به دلیل نادر بودن لوپوس کودکان و شباهت برخی علائم به نشانه های سایر بیماری های دوران کودکی، تشخیص این بیماری در کودکان دشوار است. به علاوه معمولا هنگام تشخیص علائم شدیدی دارد و ممکن است نیاز به درمان اولیه تهاجمی تر باشد.
لوپوس در زنان
همان طور که قبلا اشاره کردیم ابتلا به لوپوس در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد و به نظر می رسد رنج سنی اغلب بین 15 تا 44 سال می باشد.
ابتلای خانم ها به لوپوس ممکن است باعث شود علائم برخی بیماری ها زودتر از حالت معمول شروع شوند، از جمله :
- پوکی استخوان : برخی داروهای لوپوس می توانند باعث تضعیف استخوان شوند، همان طور که می دانید پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد
- بیماری قلبی : لوپوس می تواند در ابتلا به بیماری قلبی نقش داشته باشد زیرا بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس دارای فاکتورهای خطر زای بیماری قلبی مانند فشار خون بالا یا کلسترول بالا هستند. زنان مبتلا به لوپوس ممکن است 50 برابر بیشتر از زنان سالم دچار درد قفسه سینه یا حمله قلبی شوند
- بیماری کلیه : بیش از نیمی از افرادی که به لوپوس مبتلا هستند به مشکلات کلیوی نیز مبتلا می شوند
نکته : زنان گروه های قومی خاص ممکن است علائم خاصی را تجربه کنند، به عنوان مثال زنان آمریکایی-آفریقایی تبار بیشتر در معرض تشنج و سکته مغزی قرار دارند در حالی که زنان اسپانیایی تبار و آمریکای لاتین بیشتر در معرض مشکلات قلبی هستند.
لوپوس و سبک زندگی
گرچه لوپوس روی سلامتی فرد اثر می گذارد اما لزومی ندارد روی کیفیت زندگی نیز تاثیر منفی داشته باشد. افراد مبتلا به لوپوس با مصرف داروها و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی می توانند از زندگی سالم بهره مند شوند.
از جمله این تغییرات می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- تحرک و ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم و متعادل
- کنترل استرس
- استراحت کافی
- ارتباط منظم با پزشک
- پیروی دقیق از برنامه دارویی
- ترک سیگار
عوارض لوپوس
لوپوس عوارض مختلفی دارد که علت اکثر آن ها التهاب می باشد، برخی از این عوارض عبارتند از :
- مشکلات کلیوی : التهاب ناشی از لوپوس می تواند باعث آسیب کلیه و حتی نارسایی کلیوی شود
- مشکلات خون یا عروق خونی : در بیماری لوپوس عروق خونی ممکن است ملتهب شوند که به آن واسکولیت گفته می شود. لوپوس می تواند باعث مشکلات خونریزی یا لخته شدن خون نیز شود
- مشکلات قلبی : لوپوس می تواند باعث التهاب قلب و بافت های اطراف آن شود، همچنین فرد را بیشتر در معرض بیماری های قلبی، حمله قلبی یا سکته قرار می دهد
- مشکلات ریوی : التهاب ریه ها در اثر ابتلا به لوپوس می تواند باعث دردناک شدن تنفس شود
- مشکلات سیستم عصبی : زمانی که لوپوس روی مغز اثر می گذارد علائمی همچون سرگیجه، سردرد و حتی تشنج ایجاد می شود
توجه داشته باشید :
افراد مبتلا به لوپوس مستعد ابتلا به عفونت هستند، این مسئله نه فقط به دلیل خود بیماری بلکه به دلیل مصرف داروهای سرکوب کننده یا تضعیف کننده سیستم ایمنی رخ می دهد.
کسانی که دچار علائم شدید لوپوس هستند بیشتر از کسانی که لوپوس خفیف تا متوسط دارند در معرض ابتلا به عوارض هستند، برخی عوارض لوپوس می تواند مرگبار باشند.
نفریت لوپوس
نفریت لوپوس یک عارضه جدی است که ممکن است به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به بخشی از کلیه که برای فیلتر کردن خون کار می کند رخ دهد. علائم این عارضه می تواند شامل موارد زیر باشد :
- ادرار تیره
- ادرار کف دار
- ادرار خونی
- تکرر ادرار به خصوص در عصر یا شب
- پف کردن پا و مچ پا که با گذشت روز بدتر می شود
- افزایش وزن
- فشار خون بالا
لوپوس و افسردگی
در برخی موارد دست و پنجه نرم کردن با لوپوس بسیار دشوار می شود، در این مواقع احساس نا امیدی و ناراحتی بسیار طبیعی است اما این احساسات منفی با افسردگی متفاوت می باشد.
تخمین زده شده حدود 25 درصد افراد مبتلا به لوپوس دچار افسردگی می شوند. توصیه می شود در صورت مشاهده علائم افسردگی حتما به روان پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از لوپوس
انواع مختلف لوپوس معمولا قابل پیشگیری نیستند به جز لوپوس دارویی که استثنا است، اگرچه قطع مصرف برخی داروهایی که باعث بروز لوپوس دارویی می شوند نیز گاهی کشنده می باشد.
با این حال با رعایت برخی نکات می توان احتمال شعله ور شدن لوپوس را کاهش داد، از جمله :
- اجتناب از نور مستقیم خورشید
- کنترل استرس با مدیتیشن، یوگا و سایر تکنیک های آرام سازی
- جلوگیری از بروز عفونت با رعایت بهداشت و شستن مکرر دست ها و دوری کردن از افرادی که به بیماری های مسری مبتلا هستند
- استراحت کافی
- مصرف صحیح داروها
منبع: healthline
