آهن یک ماده معدنی مهم برای گلبول های قرمز سالم می باشد. بدون آهن کافی خطر ابتلا به کم خونی بیشتر است. با این حال، فقر آهن بدون کم خونی نیز ممکن است.
فقر آهن شایع ترین علت کم خونی است. کم خونی زمانی رخ می دهد که سطح گلبول های قرمز خون شما بسیار پایین است و همین می تواند باعث خستگی و ضعف شود. کم خونی فقر آهن حدود 20 درصد از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می دهد.
آهن یک ماده معدنی است که بدن شما برای ساخت گلبول های قرمز سالم به آن نیاز دارد. بدون آهن کافی بدن شما نمی تواند گلبول های قرمز کافی بسازد.
همچنین ممکن است فقر آهن بدون کم خونی داشته باشید که ممکن است به کم خونی تبدیل شود. یک مطالعه تخمین می زند که فقر آهن بدون کم خونی در واقع سه برابر رایج تر از کم خونی ناشی از فقر آهن است.
فقر آهن با و بدون کم خونی بیماری قابل پیشگیری و درمان است.
در ادامه قصد داریم درباره فقر آهن بدون کم خونی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
علائم فقر آهن بدون کم خونی
فقر آهن بدون کم خونی می تواند برخی از علائم مشابه کم خونی ناشی از فقر آهن را ایجاد کند. تنها راه برای اطمینان آزمایش خون است.
علائم شایع فقر آهن بدون کم خونی عبارتند از :
- مشکل در تمرکز
- احساس خستگی یا بی حالی
- تغییرات خلق و خوی
- احساس ضعف به خصوص هنگام انجام فعالیت
اگر متوجه هر یک از این علائم شدید، ایده خوبی است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند برای کسب اطلاعات بیشتر دستور آزمایش خون بدهد. آزمایش خون سطح آهن شما را اندازه گیری می کند و همچنین ممکن است بتواند تعیین کند که آیا سطوح پایین آهن باعث کم خونی ناشی از فقر آهن شده است یا خیر.
ممکن است چندین هفته طول بکشد تا سطح آهن در بدن شما به کمتر از حد طبیعی برسد. اگر عوامل متعددی وجود داشته باشد که بر توانایی شما برای دریافت آهن کافی تاثیر می گذارد ممکن است ذخایر آهن بدن شما با سرعت بیشتری مصرف شوند.
علل فقر آهن چیست؟
فقر آهن دلایل مختلفی دارد و گاهی اوقات ترکیبی از عوامل است.
علل شایع فقر آهن عبارتند از :
- دریافت کم آهن از غذا یا مکمل ها
- افزایش نیاز به آهن
- جذب ضعیف آهن
برخی از افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود آهن هستند که عبارتند از :
- افرادی که رژیم گیاهخواری یا وگن دارند
- باردار هستند
- کودک یا نوجوان هستند و برای رشد به آهن اضافی نیاز دارند
- ورزشکار هستند
- جراحی بای پس معده انجام داده اند
- بیماری التهابی روده یا بیماری سلیاک دارند
- در اثر استفاده از مهار کننده های پمپ پروتون یا عفونت هلیکوباکتر پیلوری در اسید معده آن ها تغییراتی ایجاد شده است
- کسانی که پریودهای سنگین دارند
- کسانی که خون زیادی را به دلیل خونریزی داخلی یا جراحی از دست داده اند
درباره فریتین و هموگلوبین
سطح فریتین در فقر آهن نقش دارد. فریتین شکل ذخیره سازی آهن است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) فقر آهن را به عنوان سطح فریتین زیر 12 میکروگرم تعریف می کند. اما برخی معتقدند که سطح فریتین زیر 30 میکروگرم باید به عنوان فقر آهن در نظر گرفته شود.
آزمایش اشباع ترانسفرین نیز برای مشاهده میزان آهن موجود در خون مفید است. ترانسفرین پروتئینی است که به اتصال و انتقال آهن در خون کمک می کند. اشباع کم ترانسفرین معمولا نشان دهنده فقر آهن است.
هموگلوبین نیز می تواند تحت تاثیر سطوح آهن قرار گیرد. هموگلوبین بخشی از گلبول قرمز است که اکسیژن را حمل می کند. بدن شما برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. وقتی سطح هموگلوبین پایین است به این معنی است که سطح گلبول های قرمز خون شما نیز پایین است.
فقر آهن بدون کم خونی زمانی قابل تشخیص است که فریتین پایین باشد اما سطح هموگلوبین در محدوده طبیعی باشد. از سوی دیگر کم خونی فقر آهن در صورتی تشخیص داده می شود که فریتین و هموگلوبین هر دو پایین باشند.
روزانه به چه مقدار آهن نیاز دارید؟
هر خانمی که پریود می شود به دلیل از دست دادن ماهیانه خون به آهن بیشتری نیاز دارد.
خانم های 19 تا 50 ساله که پریود می شوند به 18 میلی گرم آهن در روز نیاز دارند. خانم های باردار یا شیرده ممکن است به آهن اضافی نیاز داشته باشند. همه افراد روزانه به 8 میلی گرم آهن نیاز دارند. شما می توانید آهن را هم از منابع گیاهی و هم از منابع حیوانی دریافت کنید.
برخی از بهترین منابع غذایی آهن عبارتند از :
- غلات صبحانه غنی شده با آهن
- صدف
- تخمه کدو تنبل
- کبد
- عدس
- ساردین
تشخیص فقر آهن
آزمایش خون بهترین راه برای تشخیص کمبود آهن، با یا بدون کم خونی است.
آزمایش های اصلی خونی که استفاده می شوند شامل سنجش میزان فریتین و هموگلوبین هستند. ممکن است آزمایش های دیگری هم زمان انجام شود تا اطلاعات بیشتری در مورد سلامت گلبول های قرمز خون شما پیدا شود.
اگر فریتین شما کم است اما هموگلوبین شما طبیعی است ممکن است بدون کم خونی دچار کمبود آهن باشید. اگر سطح هموگلوبین شما نیز پایین است، به این معنی است که تعداد گلبول های قرمز خون شما پایین است. این ممکن است به عنوان کم خونی فقر آهن تشخیص داده شود.
درمان فقر آهن بدون کم خونی
خط اول درمان کمبود آهن معمولا تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل های خوراکی آهن است. اگر پزشک شما مکمل های آهن را توصیه کند، نوع مکمل و میزان آن را فراموش نکنید.
تزریق آهن گزینه درمانی دیگری است، اما معمولا فقط در موارد شدید کم خونی فقر آهن انجام می شود.
افزایش دریافت آهن از غذا ممکن است کمک کننده باشد، اما این در افراد بدون علامت که هیچ مشکلی در جذب ندارند موثرتر است.
در بسیاری از موارد تغییرات رژیم غذایی به تنهایی برای بالا بردن سطح آهن در محدوده طبیعی کافی نیست.
احتمالا باید طی 2 تا 3 ماه پس از شروع مصرف مکمل، آزمایش خون بگیرید. این یک بازه زمانی خوب برای بررسی مجدد سطح آهن است تا ببینید آیا میزان آهن افزایش داشته یا نه.
اگر کمبود آهن درمان نشود، ممکن است میزان آهن در بدن شما همچنان کاهش یابد. با گذشت زمان این مشکل ممکن است بر توانایی بدن شما برای ساخت گلبول های قرمز تاثیر بگذارد که در نهایت می تواند باعث کم خونی شود.
خلاصه
کمبود آهن یا فقر آهن زمانی رخ می دهد که سطح آهن در بدن شما کم باشد. کمبود آهن شایع ترین علت کم خونی است، اما کمبود آهن می تواند بدون کم خونی نیز رخ دهد.
کمبود آهن با و بدون کم خونی هر دو قابل درمان هستند. بسیاری از افراد ممکن است بتوانند طی چند ماه با درمان مناسب سطح آهن خود را عادی کنند.
منبع : healthline
