بیماری رینود چیست؟

بیماری رینود چیست؟
بیماری رینود چیست؟

بیماری رینود (به انگلیسی: Raynaud’s disease) نوعی سندرم است که به دلیل کاهش یافتن یا قطع شدن جریان خون به انگشتان دست، انگشتان پا، گوش ها یا بینی ایجاد شده و زمانی رخ می دهد که عروق خونی در دست یا پاها منقبض شوند.

این عارضه اولین بار در سال 1862 توسط فردی به نام موریس رینود توصیف شده است. گفته شده افرادی که در آب و هوای سرد زندگی می کنند (به خصوص زنان) بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند.

در ادامه قصد داریم درباره بیماری رینود و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

بیماری رینود چیست؟

بیماری رینود که به نام سندرم رینود یا پدیده رینود نیز شناخته شده نوعی بیماری است که به علت واکنش بیش از حد رگ های خونی محیطی به سرما رخ داده و طی آن فرد مبتلا به دلیل کاهش دما در اندام های حرکتی خود مانند انگشتان دست و پا دچار درد می شود.

در این عارضه رگ های خونی باریک و تقریبا به طور کامل مسدود می شوند به طوری که رنگ انگشتان دست یا پا به دلیل عدم جریان خون ابتدا به رنگ سفید و سپس آبی تغییر یافته و پس از بازگشت خون دوباره قرمز می شود.

سندرم رینود زنان را بیشتر از مردان (حدود 9 برابر بیشتر) درگیر می کند.

علائم بیماری رینود

بیماری رینود در برخی افراد و با قرار گرفتن در معرض سرما رخ می دهد، به این صورت که با کاهش دما رگ های خونی انگشتان دست و پا منقبض و این انقباض باعث کمبود اکسیژن رسانی به بافت های آسیب دیده می شود. در این حالت انگشت های دست و پا سرد و احتمالا بی حس می شوند.

در افراد مبتلا به بیماری رینود معمولا ناحیه آسیب دیده سفید و سپس آبی می شود و با گرم شدن ناحیه و برگشت جریان خون علائمی همچون احساس گز گز، قرمز شدن ناحیه و احتمالا تورم و درد رخ می دهد.

اگرچه این عارضه اغلب انگشتان دست و پا را تحت تاثیر قرار می دهد اما ممکن است بینی، لب ها و گوش ها نیز درگیر شوند.

در برخی زنان علائم بیماری رینود در نوک سینه (به خصوص در دوران شیردهی) ایجاد می شود.

بعد از رخ دادن علائم معمولا 15 دقیقه طول می کشد تا وضعیت بدن به حالت عادی برگردد.

علت بیماری رینود

علت دقیق بیماری رینود هنوز مشخص نیست اما به نظر می رسد پر کاری سیستم عصبی سمپاتیک باعث تنگی شدید عروق خونی می شود. این مسئله ممکن است زمانی که فرد وارد یک مکان سرد می شود، مثلا وقتی درب فریزر را باز می کند یا دست های خود را داخل آب سرد فرو می برد رخ می دهد.

با این حال برخی افراد حتی بدون کاهش دما و زمانی که در شرایط استرس زا قرار می گیرند علائم را تجربه می کنند.

در افراد سالم سیستم گردش خون در اندام های انتهایی بدن مانند انگشتان دست و پا برای حفظ گرمای بدن در هوای سرد واکنش نشان می دهد. به این صورت که سرخرگ های کوچک اکسیژن رسان به پوست باریک می شوند تا میزان گرمای از دست رفته در سطح پوست را به حداقل برسانند.

در افراد مبتلا به بیماری رینود شدت این فرایند افزایش پیدا می کند و این مسئله باعث می شود عروق خونی تقریبا از کار بیفتند.

انواع بیماری رینود

بیماری رینود دارای دو نوع اولیه و ثانویه می باشد.

رینود اولیه شایع تر است و افرادی که هیچ بیماری ثانویه ای ندارند را درگیر می کند اما رینود ثانویه یا سندرم رینود از یک مشکل پزشکی زمینه ای ناشی می شود و کمتر رایج و البته جدی تر است.

علت رینود ثانویه

برخی علل رینود ثانویه عبارتند از :

  • بیماری های مربوط به سرخرگ ها : آترواسکلروز (تجمع پلاک در رگ های خونی) و بیماری برگر (اختلالی که در آن رگ های خونی دست و پا ملتهب می شوند) می توانند باعث بروز علائم رینود شوند، فشار خون اولیه ریوی نیز با این بیماری ارتباط دارد
  • بیماری های بافت همبند : بیشتر افراد مبتلا به اسکلرودرمی (بیماری سخت شدن پوست) به بیماری رینود نیز مبتلا می شوند و علائم آن معمولا با لوپوس، روماتیسم مفصلی و سندرم شوگرن که نوعی بیماری خود ایمنی تاثیر گذار روی غدد است مرتبط می باشد
  • انجام کارهای تکراری : افرادی که در زمینه هایی که نیاز به حرکات تکراری دارند فعالیت می کنند (مانند تایپ کردن یا نواختن گیتار یا پیانو) و کسانی که در شغل آن ها از ابزارهای لرزنده مانند چکش استفاده می شود بیشتر در معرض خطر ابتلا به رینود هستند
  • سندرم تونل کارپال : این عارضه باعث وارد شدن فشار به اعصاب دست می شود و حساسیت به علائم رینود را افزایش می دهد
  • داروها : داروهایی که باعث تحریک علائم رینود می شوند شامل بتا بلاکر ها، داروهای میگرن حاوی ارگوتامین یا سوماتریپتان، داروهای بیش فعالی مرتبط با کمبود توجه، برخی داروهای شیمی درمانی و برخی داروهای بدون نسخه سرماخوردگی می باشد
  • قرار گرفتن در معرض برخی مواد : سیگار کشیدن باعث باریک شدن عروق خونی شده و از علل احتمالی بیماری رینود می باشد. سایر مواد شیمیایی مانند وینیل کلراید نیز ممکن است در این مسئله نقش داشته باشند
  • آسیب دیدگی ها : بیماری رینود می تواند بعد از آسیب هایی مانند یخ زدگی، شکستگی مچ دست یا جراحی موضعی ایجاد شود

لازم به ذکر است بیماری رینود بیشتر زنان را درگیر می کند، رینود اولیه بین سنین 15 تا 25 سال و رینود ثانویه بین 35 تا 40 سال شروع می شود.

به نظر می رسد این عارضه به صورت خانوادگی بروز می کند و افرادی که یکی از بستگان درجه یک آن به این عارضه مبتلا است بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.

عوامل خطر زای بیماری رینود

هنوز مشخص نیست چه عواملی در بیماری رینود دخیل هستند اما این بیماری احتمالا در نتیجه ترکیبی از عوامل رخ می دهد که این ترکیب نیز در افراد مختلف متفاوت می باشد. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. واسطه های عروقی

اکسید نیتریک یک گشاد کننده عروق قوی است که معمولا در افراد مبتلا به رینود ثانویه (و در موارد کمتر رینود اولیه) یافت می شود.

اندوتلین – 1 یک انقباض کننده عروق قوی است که به نظر می رسد سطح آن در بدن افراد مبتلا به رینود اولیه بسیار بالا می باشد.

سروتونین نیز نوعی انتقال دهنده عصبی است که سطح آن در بدن افراد مبتلا به بیماری رینود افزایش می یابد.

2. سایر موارد

به نظر می رسد فعال سازی پلاکت در افراد مبتلا به رینود در سطح بالایی صورت می گیرد. پلاکت ها سلول های خونی هستند که برای جلوگیری از خونریزی و لخته شدن خون به هم وصل می شوند.

فیبرینولیز یک فرایند طبیعی است که برای کاهش لخته شدن خون در بدن رخ می دهد. به نظر می رسد کاهش مقدار این ماده با بیماری رینود رابطه داشته باشد.

همچنین استرس اکسیداتیو که به دنبال افزایش رادیکال های آزاد در بدن ایجاد می شود می تواند در بیماری رینود نقش داشته باشد.

تشخیص بیماری رینود

پزشک برای تشخیص این بیماری سوالاتی درباره علائم، رژیم غذایی، عادات و سرگرمی های فرد می کند و بیمار باید درباره این که علائم چه زمانی بروز می کنند، چند بار رخ می دهند و علت احتمالی آن ها چیست توضیحاتی به پزشک بدهد.

پزشک برای تشخیص رینود اولیه و ثانویه ممکن است کاپیلاروسکوپی انجام دهد که طی آن پوست زیر میکروسکوپ بررسی و وجود مویرگ های ناقص یا بزرگ شده شناسایی می شود.

همچنین ممکن است برای بررسی آنتی بادی های ضد هسته ای یا اندازه گیری میزان رسوب گلبول های قرمز خون آزمایش خون انجام شود که مشکلات خود ایمنی یا سایر فرایندهای التهابی را نشان می دهد.

درمان بیماری رینود

متاسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری رینود وجود ندارد اما با کمک برخی روش ها می توان علائم ایجاد شده را کنترل کرد.

در موارد خفیف پوشاندن پوست هنگام خارج شدن از منزل کمک کننده است و در صورت بروز علائم بهتر است بخش های آسیب دیده را در آب گرم (نه داغ) قرار داد تا علائم کاهش یافته و وخیم نشوند.

اگر استرس از عوامل ایجاد کننده علائم است مدیریت استرس می تواند مفید باشد.

دارو درمانی

برای موارد متوسط تا شدید احتمالا نیاز به مصرف دارو خواهد بود، از جمله :

  • داروهای مسدود کننده آلفا -1 : این داروها به کاهش اثر نوراپی نفرین در انقباض عروق خونی کمک می کنند و از جمله آن ها می توان به دوکسازوسین و پرازوسین اشاره کرد
  • مسدودکننده های کانال کلسیم دی هیدروپیریدین : این داروها رگ های خونی کوچک دست و پا را آرام و شل می کنند که از جمله آن ها می توان به آملودیپین، نیفدیپین و فلودیپین اشاره کرد
  • پماد موضعی نیتروگلیسیرین : به نظر می رسد این پماد با بهبود جریان خون و برون ده قلب و کاهش فشار خون به کاهش علائم کمک می کند
  • سایر گشاد کننده های عروق : داروهایی همچون لوزارتان، سیلدنافیل، فلوکستین و پروستاگلاندین نیز رگ ها را گشاد کرده و علائم بیماری رینود را کاهش می دهند

در موارد بسیار شدید ممکن است از روش های تهاجمی تر زیر استفاده شود :

جراحی اعصاب : سمپاتکتومی

انقباض عروقی که باعث بروز علائم رینود می شوند توسط اعصاب سمپاتیک مناطق آسیب دیده کنترل می شود.

پزشک در این تکنیک برش های کوچکی ایجاد کرده و اعصاب را از رگ های خونی دور می کند تا تعداد دفعات و شدت حملات کاهش پیدا کند. با این حال نتایج همیشه موفقیت آمیز نیست.

تزریق مواد شیمیایی

تزریق مواد شیمیایی خاص که مانع انقباض عروق توسط رشته های عصبی سمپاتیک می شوند می تواند به بهبود بیماری رینود کمک کند.

به عنوان مثال تزریق داروهای بی حس کننده موضعی یا بوتاکس در برخی افراد موثر است اما اثر آن ها از بین رفته و نیاز به تکرار تزریق می باشد.

پیشگیری از بیماری رینود

افرادی که مستعد ابتلا به بیماری رینود هستند می توانند برای جلوگیری از تحریک علائم اقداماتی انجام دهند، از جمله :

  • پوشیدن لباس گرم هنگام خارج شدن از منزل در هوای سرد
  • اجتناب از استرس های عاطفی
  • ورزش و کاهش استرس
  • اجتناب از مصرف داروها و موادی که علائم را تحریک می کنند
  • محدود کردن مصرف کافئین و الکل
  • ترک سیگار

همچنین توصیه می شود به خصوص در مواردی که اندام های انتهایی بدن زخم شده اند، برای پیشگیری از تشدید علائم و بروز عوارض جدی حتما به پزشک مراجعه شود.

عوارض بیماری رینود

بیماری رینود در حالت عادی کشنده نیست اما ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد، به عنوان مثال :

یکی از عوارض احتمالی بیماری رینود سرمازدگی است و زمانی رخ می دهد که در گردش خون مشکلی وجود داشته باشد. در این عارضه پوست دچار خارش، قرمزی و تورم شده و ممکن است احساس داغی، سوزش و حساسیت داشته باشد.

سرمازدگی معمولا طی 1 تا 2 هفته برطرف می شود اما گاهی دوباره عود می کند و گرم نگه داشتن اندام می تواند به پیشگیری از آن کمک کند. اگر دست ها و پاها سرد شده اند آن ها را به آرامی گرم کنید زیرا گرمای ناگهانی و زیاد می تواند باعث آسیب های بیشتر شود.

در صورتی که علائم بیماری رینود بدتر شده و خون رسانی به مدت طولانی کاهش پیدا کند انگشتان دست و پا ممکن است تغییر شکل پیدا کنند.

اگر اکسیژن ناحیه کاملا قطع شود احتمالا زخم های پوستی و قانقاریا در بافت ایجاد می شود که درمان هر دو دشوار بوده و ممکن است در نهایت به قطع عضو منجر شود.

همچنین بخوانید : واسکولیت چیست؟

منبع: medicalnewstoday