اوریون چیست؟

اوریون چیست؟
اوریون چیست؟

اوریون (به انگلیسی: Mumps) نوعی بیماری عفونی بسیار مسری است که توسط ویروس ها ایجاد شده و غدد بزاقی را درگیر می کند. این بیماری به خصوص در میان کودکان شایع تر است و نشانه بارز آن ورم غدد بزاقی می باشد.

اوریون درمان ضد ویروسی خاصی ندارد اما با کمک برخی تکنیک ها می توان علائم آن را تسکین داد. خوشبختانه امروزه با تولید واکسن موثر MMR (سرخک، اوریون، سرخچه) این بیماری مسری تا حد زیادی کنترل شده و شیوع آن در سطح جهان کاهش یافته است.

در ادامه قصد داریم درباره اوریون و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

اوریون چیست؟

اوریون نوعی بیماری ویروسی بسیار مسری است که از طریق بزاق، ترشحات بینی و تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.

این بیماری در درجه اول غدد بزاقی را که غدد پاروتید نیز نامیده می شوند و مسئول تولید بزاق هستند تحت تاثیر قرار می دهد. در هر سمت صورت سه مجموعه غدد بزاقی وجود دارد که در پشت و زیر گوش قرار گرفته اند. علامت واضح اوریون ورم این غدد بزاقی می باشد که به بیمار چهره ای شبیه همستر (نوعی جونده) می دهد!

ویروس اوریون علاوه بر غدد بزاقی، گاهی باعث التهاب بیضه، تخمدان، لوز المعده یا مننژ (غشای اطراف مغز و نخاع) می شود.

لازم به ذکر است حدود 20 درصد افراد مبتلا به این ویروس علامتی از خود نشان نمی دهند. به علاوه زمانی که شخص به اوریون مبتلا می شود تا پایان عمر در برابر این ویروس مصون شده و دیگر به آن مبتلا نخواهد شد.

امروزه برای کاهش شیوع اوریون، در سنین پایین از واکسن MMR که ترکیبی از واکسن های سرخک، اوریون و سرخچه می باشد استفاده می شود که تا حد زیادی موثر بوده و تاثیر چشمگیری در کاهش شیوع این بیماری داشته است.

علائم اوریون

اوریون معمولا غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار می دهد و علائم آن در حالت معمول 2 تا 3 هفته بعد از آلوده شدن بیمار ظاهر می شود، با این حال تقریبا 20 درصد افراد مبتلا به این ویروس به هیچ وجه علامتی از خود نشان نمی دهند.

علائم این بیماری در ابتدا شبیه علائم آنفلوآنزا است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

  • بدن درد
  • سردرد
  • از دست دادن اشتها و / یا حالت تهوع
  • خستگی عمومی
  • تب خفیف

طی چند روز بعد علائم کلاسیک اوریون ظاهر می شود. در این مرحله غدد پاروتید دردناک و متورم شده و گونه های فرد باد می کند.

سایر علائم مرتبط می تواند شامل موارد زیر باشد :

  • درد در نواحی که ورم کرده است
  • درد هنگام بلع
  • مشکل در بلعیدن
  • تب تا 39.4 درجه سانتی گراد
  • خشکی دهان
  • درد مفاصل

لازم به ذکر است بزرگسالان به ندرت به این بیماری مبتلا می شوند و علائم در آن ها تقریبا با کودکان یکسان است، اگرچه گاهی شدیدتر بوده و عوارض بیشتری به دنبال دارد.

علت اوریون

اوریون به دلیل عفونت ناشی از ویروس اوریون رخ می دهد و از طریق ترشحات تنفسی مانند بزاق از فرد مبتلا به دیگران منتقل می شود.

ویروس اوریون به خانواده پارمیکسو ویروس ها تعلق دارد.

زمانی که فرد به این بیماری مبتلا می شود، ویروس از طریق مجاری تنفسی به غدد بزاقی منتقل شده و تکثیر می شود که به دنبال آن غدد بزاقی نیز ورم می کنند.

برخی روش های انتقال ویروس اوریون عبارتند از :

  • عطسه یا سرفه
  • استفاده از قاشق، چنگال و بشقاب فرد آلوده
  • خوردن غذا یا نوشیدنی فرد آلوده
  • بوسیدن
  • انتقال از سطوحی که قبلا توسط فرد بیمار آلوده شده است

افراد آلوده به ویروس اوریون تقریبا به مدت 15 روز (6 روز قبل از شروع علائم تا 9 روز بعد از شروع بیماری) قادر به انتقال بیماری خود هستند.

تشخیص اوریون

اوریون معمولا تنها با مشاهده علائم آن به خصوص ورم صورت تشخیص داده می شود.

پزشک ممکن است معاینات زیر را نیز انجام دهد :

  • برای بررسی وضعیت لوزه ها داخل دهان را کنترل کند. در صورت ابتلا به عفونت اوریون، لوزه های فرد به گوشه های گلو رانده می شوند
  • دمای بدن بیمار را چک می کند
  • برای تایید تشخیص از خون، ادرار یا بزاق نمونه می گیرد
  • در موارد شدید از مایع مغزی نخاعی نمونه برداری می کند

درمان اوریون

از آن جا که اوریون یک بیماری ویروسی است استفاده از آنتی بیوتیک ها در درمان آن موثر نیستند. به علاوه در حال حاضر با هیچ نوع داروی ضد ویروسی نمی توان اوریون را درمان کرد.

درمان های فعلی تنها علائم را تسکین می دهند تا زمانی که دوره عفونت طی شده و مانند بیماری سرماخوردگی، بدن در برابر ویروس ایمنی ایجاد کند. در بیشتر موارد افراد طی 2 هفته بعد از ابتلا بهبود پیدا می کنند.

برای تسکین علائم اوریون به توصیه های زیر توجه داشته باشید :

  • مایعات فراوان مصرف کنید، آب بهترین گزینه است. از مصرف آب میوه ها اجتناب کنید زیرا ترشح بزاق را افزایش می دهند که می تواند دردناک باشد
  • برای تسکین درد کمپرس سرد روی ناحیه متورم قرار دهید
  • غذای مایع بخورید زیرا جویدن ممکن است باعث درد شود
  • استراحت کافی داشته باشید و خوب بخوابید
  • آب نمک گرم غرغره کنید
  • از داروهای ضد درد استفاده کنید

عوارض اوریون

عوارض اوریون در بزرگسالان بیش از کودکان می باشد که شایع ترین آن ها عبارتند از :

  • اورکیت : در این عارضه بیضه ها متورم و دردناک می شوند و گفته شده از هر 5 مرد مبتلا به اوریون یک نفر ممکن است به آن دچار شود. ورم معمولا طی یک هفته کاهش پیدا می کند اما حساسیت آن می تواند مدت زمان بیشتری ادامه داشته باشد. این عارضه به ندرت به ناباروری منجر می شود
  • اوفوریت : در این عارضه تخمدان ها متورم و دردناک می شوند و از هر 20 زن مبتلا به اوریون یک نفر ممکن است به این وضعیت دچار شود. به مرور و با مقابله سیستم ایمنی بدن با ویروس، ورم تخمدان کاهش پیدا می کند. این عارضه به ندرت باعث ناباروری می شود
  • مننژیت ویروسی : یکی از نادرترین عوارض شایع اوریون است که زمانی رخ می دهد که ویروس از طریق جریان خون در بدن پخش شده و سیستم عصبی مرکزی بدن (مغز و نخاع) را آلوده کند
  • پانکراس ملتهب : این عارضه با درد در ناحیه فوقانی شکم همراه است و گفته شده از هر 20 مورد ابتلا یک نفر به آن دچار می شود که معمولا خفیف است

لازم به ذکر است در صورتی که خانم باردار در 12 تا 16 هفته اول بارداری به اوریون مبتلا شود احتمال سقط جنین در او کمی افزایش می یابد.

عوارض نادر اوریون عبارتند از :

  • انسفالیت مغزی : در این عارضه مغز متورم شده و مشکلات عصبی مغزی رخ می دهد که در برخی موارد می تواند کشنده باشد. گفته شده از هر 6 هزار مورد ابتلا به اوریون تنها یک نفر ممکن است به آن دچار شود
  • کاهش شنوایی : نادرترین عارضه ناشی از اوریون محسوب می شود که از هر 15 هزار نفر تنها در یک مورد رخ می دهد

اگرچه عوارض ذکر شده به ندرت رخ می دهند اما در صورت مشاهده علائم هر یک از آن ها در یکی از اعضای خانواده یا فرزندتان لازم است حتما به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از اوریون

واکسن اوریون بهترین روش پیشگیری از ابتلا به این بیماری می باشد که معمولا از طریق واکسن MMR در دسترس است.

در حال حاضر واکسیناسیون اوریون در 82 کشور دنیا انجام می شود و در بسیاری از این کشورها از عوارضی همچون انسفالیت و ناشنوایی مرتبط با اوریون به طور کامل پیشگیری شده است. اولین دوز این واکسن معمولا در یک سالگی و دومین دوز آن که نوعی تقویت کننده است درست قبل از شروع مدرسه تزریق می شود.

افراد بزرگسالی که تاکنون این واکسن را دریافت نکرده اند در هر سنی می توانند آن را تزریق کنند. به خصوص افرادی که قصد مسافرت به خارج از کشور و مناطق خاص از جمله هند، برخی مناطق آفریقا، جنوب شرقی آسیا، ژاپن و پاکستان دارند.

دلایل دیگر که ممکن است باعث شود فرد در سن بزرگسالی اقدام به دریافت واکسن MMR کند عبارتند از :

  • کار در مراکز درمانی و بیمارستان ها
  • کار در محیط هایی همچون مدارس که افراد کم سن در آن حضور دارند
  • کار در مهد کودک ها

افرادی که از سرطان یا بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی رنج می برند لازم است قبل از تزریق واکسن MMR با پزشک مشورت کنند. این واکسن به افراد زیر توصیه نمی شود :

  • کسانی که سیستم ایمنی آن ها به طور جدی تهدید می شود
  • بیمارانی که به نئومایسین (نوعی آنتی بیوتیک) یا ژلاتین آلرژی دارند
  • خانم های باردار یا کسانی که به زودی باردار می شوند (طی یک ماه آینده)

عوارض جانبی واکسن MMR

اکثر افرادی که این واکسن را دریافت می کنند عوارض جانبی خاصی تجربه نمی کنند و با واکسیناسیون به بیماری مبتلا نمی شوند اما در درصد کمی از افراد ممکن است عوارضی همچون جوش، تب و احتمالا درد مفاصل ایجاد شود.

به علاوه کمتر از یک در یک میلیون نفر دچار واکنش های آلرژیک شدید در برابر واکسن MMR شوند.

پیشگیری از انتقال اوریون

با اقدامات احتیاطی زیر می توان تا حدی از شیوع این بیماری پیشگیری کرد :

  • شستن مرتب دست با آب و صابون
  • عدم حضور در محیط کار یا مدرسه تا 5 روز بعد از شروع علائم
  • پوشاندن بینی و دهان با دستمال هنگام عطسه و سرفه

همچنین بخوانید : سرخک چیست؟

منبع: medicalnewstoday