عفونت سالمونلا (به انگلیسی: salmonella) از عفونت های شایع در سراسر دنیا و از دلایل اصلی بروز اسهال است که توسط باکتری شناخته شده سالمونلا ایجاد می شود.
خانواده بزرگ باکتری سالمونلا سویه های مختلفی را در خود گنجانده که برخی از آن ها عامل بیماری های مختلف از جمله حصبه و آنفلوآنزای معده می باشند. به علاوه عفونت ناشی از این باکتری به شدت مسری بوده و معمولا از طریق تماس با آب یا غذای آلوده به دیگران منتقل می شود.
در ادامه قصد داریم درباره عفونت سالمونلا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
عفونت سالمونلا چیست؟
سالمونلا نوعی باکتری است که معمولا با مصرف مواد غذایی آلوده به باکتری به دیگران منتقل و باعث بروز اسهال می شود. عفونت های ناشی از سالمونلا بسیار مسری هستند و یک فرد، حیوان یا شی آلوده به این باکتری می تواند آن را پخش کند.
اکثر افراد مبتلا به عفونت سالمونلا علائم خفیف دارند و بدون درمان خاص بهبود پیدا می کنند با این حال در برخی افراد علائم به قدری شدید می شود که نیاز به بستری شدن در بیمارستان خواهد بود.
گفته شده بیش از 2500 زیر گروه از جمله سویه های حیوانی و انسانی برای این باکتری وجود دارد که کمتر از 100 سویه از آن ها می توانند به عفونت در انسان منجر شوند.
علائم عفونت سالمونلا
علائم عفونت سالمونلا معمولا بین 6 ساعت تا 6 روز بعد از عفونت اولیه ظاهر می شود و 4 تا 7 روز ادامه دارد. این علائم عبارتند از :
- اسهال
- گرفتگی معده و درد شکم
- تب ناگهانی
- حالت تهوع
- استفراغ در برخی موارد
برخی سویه های سالمونلا می توانند ادرار، خون، استخوان ها، مفاصل و سیستم عصبی از جمله مایع نخاعی و مغز را آلوده کنند که عوارض شدید به دنبال خواهد داشت.
به علاوه برخی افراد مبتلا به عفونت سالمونلا دچار نوعی درد مفصل می شوند که به آن آرتریت واکنشی گفته می شود. این عارضه ممکن است ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد و به آرتریت مزمن تبدیل شود.
علت عفونت سالمونلا
باکتری های سالمونلا در روده پرندگان، حیوانات و انسان ها زندگی می کنند و این عفونت در اکثر موارد از طریق غذا خوردن یا نوشیدن آب آلوده به مدفوع حاوی باکتری به انسان منتقل می شود.
گوشت، غذاهای دریایی و مرغ نپخته
آلودگی می تواند در حین فرایند آماده سازی مواد غذایی گوشتی منتقل شود.
به عنوان مثال تهیه غذاهای دریایی از آب های آلوده از دلایل عمده انتقال عفونت سالمونا است. به علاوه اگر فردی با گوشت خام آلوده به باکتری غذا تهیه کرده و سپس بدون شستن دست های خود ماده غذایی دیگری را لمس کند می تواند عفونت را پخش کند.
تخم مرغ نپخته
تخم پرندگان مبتلا به عفونت سالمونا می تواند حاوی باکتری باشد. اگرچه پختن تخم های آلوده خطر سرایت عفونت را کاهش می دهد اما در برخی سس های معروف مانند سس مایونز از تخم مرغ خام استفاده می شود.
میوه ها و سبزیجات
آبیاری گیاهان و درختان دارای میوه و سبزیجات با آب آلوده یا شستن میوه و سبزیجات با آن می تواند به عفونت سالمونا منجر شود.
عدم رعایت بهداشت
اگر افراد در حین غذا پختن به دستشویی بروند یا پوشک نوزاد را تعویض کنند و سپس بدون شستن دست ها و تمیز کردن سطوح آشپزخانه به پختن ادامه دهند ممکن است آلودگی در محیط پخش شود.
به علاوه در صورتی که فرد با دست آلوده به باکتری افراد دیگر، اشیا یا سطوح را لمس کند، باکتری به آن ها منتقل خواهد شد.
خزندگان و دوزیستان خانگی
بیشتر خزندگان و دوزیستان در روده و مدفوع خود باکتری سالمونا دارند بدون آن که خودشان بیمار شوند. این باکتری می تواند از طریق مدفوع به سرعت به پوست و هر چیزی که حیوان با آن تماس دارد از جمله قفس، اسباب بازی ها، لباس، مبلمان و سطوح خانه منتقل شود.
به همین دلیل در خانواده هایی که کودکان کمتر از 5 سال، زنان باردار، افراد مسن یا افراد با سیستم ایمنی ضعیف حضور دارند نباید خزنده نگهداری شود.
عوامل خطر زای عفونت سالمونا
عفونت های سالمونا در تابستان بیشتر از زمستان شیوع دارند. به علاوه افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به این عفونت هستند :
- کودکان
- افراد مسن
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف
- زنان باردار
با توجه به این که این عفونت می تواند از خزندگان، جوجه ها و پرندگان به کودکان خردسال منتقل شود باید دقت شود کودکان با این حیوانات تماس نداشته باشند.
به علاوه خطرات متعدد سلامت زنان باردار مبتلا به عفونت سالمونا را تهدید می کند، به عنوان مثال کم آبی بدن و کمبود مواد مغذی ناشی از عفونت می تواند به سلامت مادر و نوزاد آسیب بزند.
گفته شده در حدود 4 درصد عفونت های سالمونا در دوران بارداری، باکتری به خون گسترش پیدا می کند که می تواند به سپسیس داخل رحمی منجر شده و جان مادر را تهدید کند.
تشخیص عفونت سالمونا
پزشک برای تشخیص عفونت سالمونا درباره موارد زیر سوالاتی می پرسد :
- علائم
- سایر مشکلات سلامتی دائمی
- تغییر در رژیم غذایی یا موارد مربوط به تهیه غذا
- تماس با حیوانات خانگی
- سفر اخیر
اسهال و استفراغ معمولا نشانه آنفلوآنزای معده می باشد و آزمایش خون و مدفوع می تواند به تعیین علت عفونت کمک کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
توصیه می شود در صورت بروز موارد زیر به پزشک مراجعه کنید :
- اسهال، استفراغ یا هر دو که حداقل 2 روز ادامه داشته باشد
- علائم کم آبی بدن مانند تیره شدن ادرار، سرگیجه، کاهش ادرار و خشکی دهان
- تب بالاتر از 39 درجه سانتی گراد
- خون در مدفوع
اگر بیمار کودک باشد و یکی از موارد زیر را داشته باشد باید تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرد :
- اسهال که بیش از 1 روز ادامه داشته باشد
- استفراغ که حداقل 12 ساعت طول بکشد
- علائم کم آبی بدن از جمله حداقل 3 ساعت ادرار نکردن، خشکی دهان یا خشکی زبان
- خون در مدفوع
- تب بالاتر از 39 درجه سانتی گراد
افراد مسن، زنان باردار و افراد با سیستم ایمنی ضعیف نیز باید در اسرع وقت با پزشک مشورت کنند.
درمان عفونت سالمونا
علائم آنفلوآنزای معده ناشی از سالمونا معمولا بعد از 4 تا 7 روز بدون درمان خاص برطرف می شود.
برخی روش های درمانی که ممکن است انجام شود عبارتند از :
- مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی بدن
- داروهای ضد اسهال برای کاهش گرفتگی و قطع اسهال
- آنتی بیوتیک برای درمان علائم شدید اگر باکتری وارد جریان خون شده یا احتمال آن وجود داشته باشد
پزشک در همه موارد سالمونا از آنتی بیوتیک استفاده نمی کند زیرا استفاده بیش از حد از این داروها می تواند به مقاومت آنتی بیوتیکی منجر شده و خطر بروز مجدد عفونت را افزایش دهد.
پیشگیری از عفونت سالمونا
رعایت بهداشت برای پیشگیری از عفونت سالمونا بسیار مهم است، از جمله :
شستن دست ها
افراد باید به طور منظم دست های خود را با آب و صابون بشویند یا از ضد عفونی کننده دست استفاده کنند. این مسئله به خصوص در موارد زیر اهمیت دارد :
- قبل از تهیه یا خوردن غذا
- بعد از دستشویی رفتن
- بعد از تعویض پوشک
- بعد از تماس با حیوانات خانگی و سایر حیوانات
- بعد از باغبانی
تهیه غذا
کسانی که با غذا سر و کار دارند باید :
- غذاهای خام و پخته را جدا از هم نگهداری کنند
- غذاهای خام را در یخچال و در قفسه های زیرین غذاهای آماده نگهداری کنند
- قبل از مصرف میوه ها و سبزیجات آن ها را کاملا بشویند
- مواد غذایی به خصوص گوشت و تخم مرغ را بپزند
- ابزار آشپزی و سطوح را تمیز نگه دارند
- از پارچه های تمیز استفاده کنند
- از نوشیدن آب تصفیه نشده مانند آب رودخانه و دریاچه خودداری کنند
لازم به ذکر است مدت زمان زنده ماندن باکتری سالمونلا در غذاهای مختلف متفاوت است.
مصرف تخم مرغ
توصیه می شود هنگام خرید تخم مرغ مطمئن شوید که قبلا در یخچال نگهداری شده است. در منزل نیز تخم مرغ ها را در دمای بالاتر از 4 درجه سانتی گراد قرار ندهید و تخم مرغ های ترک خورده یا کثیف را دور بریزید.
هنگام پخت تخم مرغ را خوب بپزید تا زرده آن سفت شود، غذاهای حاوی تخم مرغ را نیز به طور کامل بپزید.
حیوانات خانگی
اگر افراد مسن، زنان باردار، کودکان بسیار خردسال یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف در خانواده زندگی می کنند نباید حیوانات خزنده یا دوزیست به عنوان حیوان خانگی در منزل نگهداری شود.
جلوگیری از انتقال عفونت
اگر یکی از اعضای خانواده به عفونت سالمونلا مبتلا شود لازم است :
- لباس ها، ملحفه ها و حوله ها با آب داغ در ماشین لباسشویی شسته شود
- کاسه توالت، محل نشستن و همه دستگیره های حمام و شیرهای آب با مواد شوینده و آب داغ کاملا تمیز شده و به دنبال آن از ضد عفونی کننده خانگی استفاده شود
منبع: medicalnewstoday
