آبسه مقعد (به انگلیسی: Anal/Rectal abscess) نوعی عارضه مقعدی با علائم آزار دهنده است که طی آن حفره ای در مقعد با چرک پر می شود.
افرادی که دچار این وضعیت می شوند ممکن است درد شدید، ترشحات مقعدی و علائم دیگری تجربه کنند که در صورت عدم درمان می تواند به عوارض جدی تر منجر شود.
در ادامه قصد داریم درباره آبسه مقعد و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آبسه مقعد چیست؟
آبسه مقعد به دلیل تجمع چرک در حفره ای در مقعد ایجاد می شود و ممکن است با درد شدید، خستگی، ترشحات مقعدی و تب همراه باشد.
این عارضه در صورت عدم درمان و با ترک خوردن و باز شدن سطح پوست می تواند به فیستول مقعدی دردناک منجر شود. همچنین گاهی درد زیادی ایجاد کرده و ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
علت آبسه مقعد
مسدود شدن غده مقعدی، عفونت مقاربتی یا شقاق مقعدی عفونی می تواند باعث بروز آبسه مقعد شود. برخی دیگر از عوامل خطر زا عبارتند از :
- بیماری کرون یا کولیت زخمی که بیماری های التهابی روده هستند و باعث می شوند بدن به بافت های سالم خود حمله کند
- دیابت
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری هایی همچون ایدز یا اچ آی وی
- رابطه جنسی مقعدی که می تواند خطر آبسه مقعد را در مردان و زنان افزایش دهد
- استفاده از داروی پردنیزون یا سایر استروئیدها
- شیمی درمانی فعلی یا اخیر
- یبوست
- اسهال
لازم به ذکر است کودکان نو پا یا کودکانی که سابقه شقاق مقعدی (پارگی اسفنکتر مقعد) دارند ممکن است در آینده بیشتر در معرض آبسه مقعد قرار داشته باشند. شقاق مقعدی معمولا در کودکانی که سابقه یبوست دارند رخ می دهد.
علائم آبسه مقعد
درد ضربان دار و مداوم در ناحیه مقعد یکی از شایع ترین و قابل توجه ترین علائم آبسه مقعد است. درد معمولا با ورم در ناحیه مقعد و درد بیشتر هنگام اجابت مزاج همراه می باشد.
سایر علائم شایع آبسه مقعد عبارتند از :
- یبوست
- ترشح یا خونریزی مقعدی
- ورم یا حساس شدن پوست اطراف مقعد
- خستگی
در برخی موارد ممکن است یک ندول یا توده قرمز، متورم و حساس در لبه مقعد ایجاد شود و در صورت بروز عفونت گاهی تب و لرز رخ می دهد. گاهی نیز فرد دچار خونریزی مقعدی یا علائم ادراری مانند مشکل در ادرار کردن می شود.
در برخی افراد به خصوص کسانی که از بیماری های التهابی روده رنج می برند، آبسه مقعد ممکن است در بخش های عمیق تر راست روده ایجاد شده و درد یا ناراحتی شکمی به همراه داشته باشد.
در کودکان نوپا معمولا علائم در حد ناراحتی یا درد است که ممکن است باعث تحریک پذیری کودک شود. همچنین گاهی یک توده یا ندول در اطراف ناحیه مقعد قابل مشاهده بوده یا احساس می شود.
تشخیص آبسه مقعد
پزشک معمولا با معاینه فیزیکی و بررسی ندول های ایجاد شده در ناحیه این عارضه را تشخیص می دهد. همچنین طی معاینه به مواردی همچون درد، قرمزی و ورم در ناحیه مقعد توجه خواهد کرد.
در برخی افراد ممکن است هیچ نشانه قابل مشاهده ای از آبسه در سطح پوست اطراف مقعد وجود نداشته باشد، در این صورت پزشک از ابزاری به نام آندوسکوپ برای بررسی وضعیت داخل کانال مقعد و بخش انتهای راست روده استفاده می کند.
گاهی اوقات آبسه ممکن است عمیق تر از حدی باشد که در معاینه فیزیکی بتوان شناسایی کرد و احتمالا برای تشخیص دقیق تر از ام آر آی یا سونوگرافی استفاده خواهد شد.
پزشک ممکن است برای تعیین این که آیا بیماری کرون نیز در بروز این عارضه نقش داشته یا خیر، آزمایش های بیشتری تجویز کند که از جمله آن ها می توان به آزمایش خون، تصویر برداری و کولونوسکوپی اشاره کرد.
پزشک در حین کولونوسکوپی از یک دوربین منعطف و روشن برای معاینه روده بزرگ استفاده می کند.
درمان آبسه مقعد
آبسه مقعد به ندرت بدون استفاده از تکنیک های درمانی بهبود پیدا می کند. متداول ترین و ساده ترین روش درمان این عارضه تخلیه چرک از ناحیه عفونی توسط پزشک می باشد.
این تکنیک معمولا در مطب پزشک انجام می شود و پزشک از دارو برای بی حس کردن ناحیه استفاده می کند. سپس باید هر گونه عامل فشار آزار دهنده رفع شود تا بافت بتواند به درستی خود را ترمیم کند.
عدم درمان آبسه مقعد می تواند به فیستول های دردناک مقعدی تبدیل شود که ممکن است نیاز به اقدامات جراحی بیشتری داشته باشد.
گفته شده حدود 50 درصد از افرادی که از آبسه مقعد رنج می برند در نهایت به فیستول مقعدی دچار می شوند. فیستول یک سوراخ غیر طبیعی در پوست نزدیک مقعد است و معمولا نیاز به عمل جراحی دارد.
در مورد آبسه های مقعد بسیار بزرگ نیز ممکن است نیاز به جراحی باشد و در برخی موارد از کاتتر برای اطمینان از تخلیه کامل آبسه استفاده می شود. آبسه هایی که تخلیه شده اند معمولا باز می مانند و نیاز به بخیه زدن ندارند.
لازم به ذکر است در صورتی که فرد به دیابت مبتلا باشد یا سیستم ایمنی ضعیف داشته باشد ممکن است به توصیه پزشک چند روز در بیمارستان بستری شود تا عفونت های احتمالی در او کنترل شود.
همچنین معمولا توصیه می شود بعد از عمل جراحی از حمام آب گرم (نه داغ) استفاده شود زیرا نشستن در آب گرم به کاهش ورم و تخلیه بیشتر آبسه کمک می کند.
پزشک در مورد کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا عفونت در بدن آن ها پخش شده ممکن است آنتی بیوتیک نیز تجویز کند.
پیشگیری از آبسه مقعد
در حال حاضر اطلاعات چندانی در مورد نحوه جلوگیری از آبسه مقعد وجود ندارد اما برای این منظور می توان یک سری اقدامات انجام داد، از جمله :
- محافظت در برابر بیماری های مقاربتی و درمان سریع هر گونه عفونت
- استفاده از کاندوم به خصوص هنگام رابطه جنسی مقعدی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقعدی که ممکن است به آبسه مقعد منجر شوند
- رعایت بهداشت مناسب ناحیه مقعد در کودکان و بزرگسالان
آبسه مقعد اگرچه ممکن است عوارضی نیز به دنبال داشته باشد اما همگی قابل درمان می باشند.
منبع: healthline
