بیماری پسوریازیس چیست؟

بیماری پسوریازیس چیست؟
بیماری پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس (به انگلیسی: Psoriasis) از بیماری های خود ایمنی شایع است که افراد زیادی در سراسر دنیا از آن رنج می برند. این بیماری با علائم پوستی آزار دهنده همراه است و به دلیل حمله اشتباه سیستم ایمنی به سلول های پوستی ایجاد می شود.

پسوریازیس انواع مختلف دارد و علائم با توجه به نوع آن ممکن است متفاوت باشد. متاسفانه تاکنون درمانی برای این بیماری کشف نشده اما با کمک داروها و تغییراتی در سبک زندگی می توان آن را کاملا کنترل کرد.

در ادامه قصد داریم به معرفی انواع پسوریازیس پرداخته و درباره علل، علائم و درمان این بیماری صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس یا صدفک نوعی بیماری خود ایمنی مزمن است که باعث تولید و تجمع سریع سلول های پوستی شده و به ایجاد پوسته های فلس مانند (اسکیل) در سطح پوست منجر می شود.

در حالت طبیعی سلول های پوست در اعماق پوست رشد کرده، به آرامی به سطوح بالاتر می روند و در نهایت از پوست جدا می شوند، کامل شدن این چرخه تقریبا یک ماه طول می کشد.

در افراد مبتلا به پسوریازیس این چرخه نه یک ماه بلکه طی چند روز انجام می شود، این پروسه به قدری سریع رخ می دهد که سلول های پوستی فرصت از بین رفتن پیدا نکرده و روی هم تجمع می کنند.

التهاب و قرمزی در اطراف اسکیل ها نسبتا شایع است، اسکیل های معمولی به رنگ سفید مایل به نقره ای هستند که در لکه های پینه ای قرمز و ضخیم ایجاد می شوند، این لکه ها گاهی ترک خورده و خونریزی می کنند.

اسکیل ها معمولا در مفاصل مانند آرنج و زانو ایجاد می شوند اما ممکن است در هر نقطه دیگری از بدن از جمله نواحی زیر دیده شوند :

  • دست
  • پا
  • گردن
  • پوست سر
  • صورت

به علاوه انواع کمتر شایع پسوریازیس روی ناخن ها، دهان و نواحی اطراف دستگاه تناسلی اثر می گذارند.

به نظر می رسد پسوریازیس معمولا با چند بیماری دیگر ارتباط دارد، از جمله :

  • دیابت نوع 2
  • بیماری التهابی روده
  • بیماری قلبی
  • آرتریت پسوریازیس
  • اضطراب
  • افسردگی

انواع پسوریازیس

به طور کلی 5 نوع پسوریازیس وجود دارد که عبارتند از :

1. پسوریازیس پلاکی

پسوریازیس پلاکی رایج ترین نوع است که به گفته آکادمی پوست آمریکا حدود 80 درصد بیماران به این نوع مبتلا هستند.

در این پسوریازیس لکه های پینه ای قرمز و ملتهب روی برخی مناطق پوست ایجاد و با اسکیل ها یا پلاک های سفید مایل به نقره ای پوشیده می شوند. این پلاک ها معمولا در آرنج، زانو و پوست سر دیده می شوند.

2. پسوریازیس خال دار

پسوریازیس خال دار در دوران کودکی شایع است. این نوع پسوریازیس باعث ایجاد نقاط کوچک صورتی رنگ به خصوص در نواحی قفسه سینه، بازوها و پاها می شود که به ندرت مانند پسوریازیس پلاکی ضخیم یا برجسته هستند.

3. پسوریازیس چرکی

پسوریازیس چرکی اغلب در بزرگسالان دیده می شود، این نوع پسوریازیس با تاول های سفید و چرکی همراه است و طی آن نواحی گسترده ای از پوست قرمز و ملتهب می شود. همچنین معمولا نواحی کوچک تری از بدن مانند دست یا پاها را درگیر می کند اما می تواند گسترده تر نیز باشد.

4. پسوریازیس معکوس

این نوع پسوریازیس باعث ایجاد نواحی روشن از پوست ملتهب، قرمز و براق می شود و لکه های پینه ای آن زیر بغل، سینه ها، کشاله ران یا اطراف چین خوردگی های اندام تناسلی قابل مشاهده است.

5. پسوریازیس اریترودرمیک

این پسوریازیس نوع شدید و بسیار نادر است که اغلب بخش های بزرگی از بدن را همزمان در بر می گیرد و در آن پوست تقریبا آفتاب سوخته به نظر می رسد. اسکیل ها معمولا به شکل ورقه های بزرگ می ریزند و تب یا احساس بیماری در آن دور از انتظار نیست.

پسوریازیس اریترودرمیک ممکن است تهدید کننده زندگی باشد و فرد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.

علائم پسوریازیس

علائم پسوریازیس در افراد مختلف متفاوت است و به نوع پسوریازیس بستگی دارد. نواحی درگیر شده می توانند به کوچکی چند پوسته روی پوست سر یا آرنج باشند یا اکثر قسمت های بدن را در بر بگیرند.

شایع ترین علائم پسوریازیس پلاکی عبارتند از :

  • لکه های پینه ای قرمز، برجسته و ملتهب روی پوست
  • اسکیل های سفید مایل به نقره ای روی لکه های پینه ای قرمز
  • پوست خشک که ممکن است ترک خورده و خونریزی کند
  • درد در نواحی اطراف لکه ها
  • احساس خارش و سوزش اطراف لکه ها
  • ناخن های ضخیم و چاله چاله
  • مفاصل دردناک و متورم

لازم به ذکر است همه افراد مبتلا ممکن است همه علائم ذکر شده را تجربه نکنند، همچنین اگر فرد به نوع کمتر رایج تری مبتلا باشد ممکن است علائم کاملا متفاوتی داشته باشد.

در اکثر افراد مبتلا، علائم به صورت دوره ای ظاهر می شوند، یعنی ممکن است به مدت چند روز یا چند هفته علائم شدید بوده و سپس برطرف شود و تقریبا علامتی باقی نماند. اما بعد از چند هفته یا در صورت بروز یکی از محرک های رایج پسوریازیس، علائم دوباره پدیدار شوند. گاهی نیز علائم به طور کامل از بین می روند.

هنگامی که علائم فعال وجود ندارد بیمار در دوره بدون علامت قرار دارد اگرچه به معنای درمان بیماری نمی باشد.

آیا پسوریازیس مسری است؟

خیر! پسوریازیس یک بیماری مسری نیست و حتی لمس ضایعات آن باعث نمی شود بیماری از یک فرد به فرد دیگر منتقل شود.

علت پسوریازیس

محققان هنوز درباره علت دقیق ابتلا به پسوریازیس مطمئن نیستند با این حال به نظر می رسد دو عامل اساسی در بروز آن نقش داشته باشد :

1. سیستم ایمنی

پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است، به این معنا که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های خودی حمله می کند. در مورد پسوریازیس، گلبول های سفید معروف به سلول های T به اشتباه سلول های پوست را مورد حمله قرار می دهند.

در بدن سالم گلبول های سفید خون برای حمله و از بین بردن باکتری های مهاجم و مبارزه با عفونت ها هستند اما در این بیماری به دلیل حمله اشتباه، تولید سلول های پوستی بیش از حد افزایش یافته و باعث رشد سریع سلول های جدید پوستی می شود. این سلول ها به سطح پوست رسیده و روی هم جمع می شوند.

این مسئله باعث بروز پلاک هایی می شود که در پسوریازیس بسیار رایج هستند. همچنین طی این حمله، پوست قرمز و ملتهب می شود.

2. ژنتیک

برخی افراد ژن هایی را به ارث می برند که احتمال ابتلا به پسوریازیس را افزایش می دهند. اگر یکی از اعضای خانواده شما به بیماری پوستی مبتلا باشد خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می شود، با این حال درصد افراد مبتلا به پسوریازیس با یک مسئله ژنتیکی کم است.

گفته شده تقریبا 2 تا 3 درصد افراد حامل این ژن ها به پسوریازیس مبتلا می شوند.

تشخیص پسوریازیس

برای تشخیص پسوریازیس ممکن است نیاز به دو آزمایش باشد :

1. معاینه فیزیکی

اکثر پزشکان با معاینه فیزیکی ساده قادر به تشخیص پسوریازیس هستند، علائم پسوریازیس معمولا واضح است و به سادگی از سایر بیماری های با علائم مشابه قابل تشخیص می باشد.

2. نمونه برداری

اگر علائم واضح نباشد یا پزشک بخواهد از تشخیص خود مطمئن شود ممکن است نمونه کوچکی از پوست جدا کرده و آن را مورد بررسی قرار دهد. با این کار نوع پسوریازیس مشخص شده و ابتلا به سایر اختلالات و عفونت های احتمالی رد می شود.

 محرک های پسوریازیس

برخی عوامل محرک خارجی ممکن است باعث ایجاد دوره جدید پسوریازیس شود، این عوامل در همه یکسان نیستند و گاهی با گذشت زمان در یک فرد تغییر می کنند. متداول ترین عوامل محرک و ایجاد کننده پسوریازیس عبارتند از :

1. استرس

استرس بیش از حد ممکن است باعث شعله ور شدن علائم پسوریازیس شود. با کاهش و کنترل استرس می توان از شعله ور شدن بیماری جلوگیری کرد.

2. الکل

مصرف زیاد الکل از دیگر عوامل شعله ور شدن پسوریازیس می باشد، در این صورت لازم است نسبت به کاهش مصرف و یا ترک الکل اقدام کرد.

3. جراحت

یک حادثه، بریدگی یا خراش ممکن است باعث شعله ور شدن بیماری شود. تزریقات، واکسیناسیون و آفتاب سوختگی نیز می تواند از محرک های پسوریازیس باشد.

4. داروها

برخی داروهای خاص به عنوان محرک پسوریازیس شناخته شده اند، از جمله :

  • لیتیوم
  • داروهای ضد مالاریا
  • داروهای فشار خون بالا

5. عفونت

پسوریازیس حداقل تا اندازه ای در اثر حمله اشتباه سیستم ایمنی به سلول های سالم پوست ایجاد می شود، به همین دلیل اگر بیمار هستید یا با عفونت دست و پنجه نرم می کنید سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت ها بیش از حد فعال شده و می تواند باعث شعله ور شدن پسوریازیس شود.

گلو درد استرپتوکوکی از دیگر محرک های رایج است.

درمان پسوریازیس

متاسفانه پسوریازیس درمان قطعی ندارد و هدف از روش های درمانی کاهش التهاب و اسکیل ها، کاهش سرعت رشد سلول های پوستی و از بین بردن پلاک ها می باشد. درمان های پسوریازیس به سه دسته تقسیم می شود که عبارتند از :

1. درمان های موضعی

کرم ها و پمادهایی که مستقیما روی پوست اعمال شوند می توانند برای کاهش علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط مفید باشند. برخی درمان های موضعی عبارتند از :

  • کورتیکو استروئیدهای موضعی
  • رتینوئیدهای موضعی
  • آنترالین
  • آنالوگ های ویتامین D
  • اسید سالیسیلیک
  • مرطوب کننده ها

2. داروهای سیستمیک

افرادی که به پسوریازیس متوسط تا شدید مبتلا هستند و کسانی که سایر روش های درمانی روی آن ها نتیجه بخش نبوده ممکن است نیاز به داروهای خوراکی یا تزریقی داشته باشند.

از آن جا که بسیاری از این داروها عوارض جانبی شدید دارند، پزشکان معمولا آن ها را برای مدت کوتاهی تجویز می کنند. این داروها عبارتند از :

  • داروهای بیولوژیکی : این دسته از داروها سیستم ایمنی بدن را تغییر داده و از تعامل بین سیستم ایمنی بدن و مسیرهای التهابی جلوگیری می کنند. این داروها به صورت تزریقی یا درون وریدی تجویز می شوند.
  • رتینوئیدها : این داروها تولید سلول های پوستی را کاهش می دهند اما به محض قطع مصرف، علائم دوباره بر می گردند. از جمله عوارض این داروها می توان به ریزش مو و التهاب لب اشاره کرد. به دلیل خطر نقص مادرزادی احتمالی، زنان باردار یا خانم هایی که ممکن است طی سه سال آینده باردار شوند نباید رتینوئید مصرف کنند.
  • سیکلوسپورین : این دارو با جلوگیری از واکنش سیستم ایمنی به کاهش علائم پسوریازیس کمک می کند. با این حال مصرف آن باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و ممکن است فرد به راحتی بیمار شود. از جمله عوارض جانبی سیکلوسپورین می توان به مشکلات کلیوی و فشار خون بالا اشاره کرد.
  • متوترکسات : این دارو نیز مانند سیکلوسپورین سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند. اگرچه مصرف آن در دوزهای کم عوارض جانبی کمتری ایجاد می کند اما در طولانی مدت می تواند عوارض جانبی جدی همچون آسیب کبدی و کاهش تولید گلبول های قرمز و سفید خون داشته باشد.

3. نور درمانی

در این روش از نور ماورا بنفش یا نور طبیعی خورشید برای کاهش علائم پسوریازیس استفاده می شود. نور خورشید گلبول های سفید خون بیش از حد فعال را که به سلول های سالم پوست حمله کرده و باعث رشد سریع آن ها می شوند از بین می برد. نور ماورا بنفش UVA و UVB هر دو احتمالا در کاهش علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط مفید هستند.

ناگفته نماند بیشتر افراد مبتلا به پسوریازیس متوسط تا شدید از ترکیبی از روش های درمانی بهره می برند، برخی افراد ممکن است در کل زندگی خود از یک درمان استفاده کنند اما در برخی دیگر اثر بخشی کاهش یافته و نیاز به تغییر روش درمانی می باشد.

پسوریازیس و رژیم غذایی

تغذیه نمی تواند پسوریازیس را درمان کند اما مصرف غذای سالم ممکن است در کاهش علائم تاثیر داشته باشد. برای این منظور به موارد زیر توجه داشته باشید :

1. کاهش وزن

کاهش وزن در بیمارانی که به اضافه وزن دچار هستند می تواند به کاهش شدت بیماری کمک کرده و باعث افزایش اثر بخشی سایر روش های درمانی شود. اگرچه هنوز مشخص نشده وزن و پسوریازیس چه رابطه ای با هم دارند اما کاهش وزن اضافه همیشه برای سلامتی بدن مفید است، حتی اگر تاثیری روی علائم پسوریازیس نداشته باشد.

2. رژیم غذایی سالم و دوست دار قلب

بیماران مبتلا به پسوریازیس بهتر است مصرف چربی های اشباع شده را کاهش دهند. این چربی ها بیشتر در فراورده های حیوانی مانند گوشت و لبنیات یافت می شوند.

همچنین بهتر است مصرف منابع پروتئینی فاقد چربی های اشباع شده و حاوی اسیدهای چرب امگا 3 مانند ماهی سالمون، ساردین و میگو افزایش یابد، از منابع گیاهی امگا 3 می توان به گردو، تخم کتان و دانه های سویا اشاره کرد.

افراد مبتلا به این بیماری باید از مصرف مواد غذایی محرک به خصوص خوراکی های التهاب زا اجتناب کنند. از جمله این مواد غذایی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

  • گوشت قرمز
  • شکر فراوری شده
  • مواد غذایی فراوری شده
  • لبنیات

3. اجتناب از الکل

نوشیدن الکل می تواند احتمال شعله ور شدن بیماری را افزایش دهد.

4. مصرف ویتامین ها

برخی پزشکان رژیم غذایی غنی از ویتامین را به قرص های ویتامین ترجیح می دهند. با این حال حتی افرادی که از سالم ترین رژیم غذایی استفاده می کنند نیز ممکن است نیاز به مصرف مکمل های ویتامین داشته باشند. در مورد مکمل های مورد نیاز بدن خود با پزشک مشورت کنید.

پسوریازیس و آرتریت

به نظر می رسد 30 تا 33 درصد افراد مبتلا به پسوریازیس به آرتریت پسوریازیس مبتلا هستند. این نوع آرتریت باعث ورم، درد و التهاب در مفاصل آسیب دیده می شود که معمولا با روماتیسم مفصلی یا نقرس اشتباه گرفته می شود اگرچه نواحی ملتهب و قرمز پوستی و پلاک ها آن ها را از هم متمایز می کند.

آرتریت پسوریازیس یک بیماری مزمن است که علائم آن مانند پسوریازیس به صورت دوره ای رخ داده و بین عود و بهبود در نوسان است، گاهی نیز علائم دائمی می شود. این بیماری معمولا مفاصل انگشتان دست و پا را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است روی کمر، مچ دست، زانو یا مچ پا اثر بگذارد.

بیشتر افرادی که به آرتریت پسوریازیس مبتلا هستند از پسوریازیس رنج می برند اما این مسئله در مورد همه بیماران صدق نمی کند. همچنین اکثر افرادی که دچار آرتریت فاقد پسوریازیس هستند احتمالا یکی از اعضای خانواده شان به یک بیماری پوستی مبتلا است.

روش های درمانی مورد استفاده برای آرتریت پسوریازیس ممکن است علائم را تسکین داده، درد را کاهش دهد و تحرک مفاصل را بهبود ببخشد. به علاوه مانند پسوریازیس مواردی مانند کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و اجتناب از عوامل محرک می تواند به کاهش عود آن کمک کند.

بدون شک تشخیص و درمان به موقع احتمال بروز عوارض آرتریت پسوریازیس از جمله آسیب مفاصل را کاهش می دهد.

آمار و ارقام چه می گوید؟

گزارش ها نشان می دهد حدود 7.4 میلیون نفر در ایالات متحده به پسوریازیس مبتلا هستند. این بیماری می تواند در هر سنی شروع شود اما تشخیص آن معمولا در سنین بزرگسالی است و متوسط سن شروع بین 15 تا 35 سالگی می باشد.

گفته شده حدود 75 درصد موارد ابتلا به پسوریازیس قبل از 46 سالگی تشخیص داده می شود، پیک دوم تشخیص نیز در اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 زندگی رخ می دهد. لازم به ذکر است حدود یک سوم افراد مبتلا به پسوریازیس به آرتریت پسوریازیس مبتلا هستند.

همچنین بخوانید : بیماری لوپوس چیست؟

منبع: healthline