رنگ ادرار به طور کلی از رنگ زرد کم رنگ تا کهربایی تیره متغیر است. این رنگ در درجه اول توسط رنگدانه اوروکروم که به نام اوروبیلین نیز شناخته می شود ایجاد می شود.
اینکه ادرار شما با آب رقیق شده باشد یا غلیظ باشد، ظاهر رنگدانه را تعیین می کند. هرچه آب بیشتری بنوشید و هیدراته تر شوید، رنگدانه در ادرار شما روشن تر می شود.
رنگدانه ها و ترکیبات شیمیایی موجود در غذاهایی که می خورید و داروهایی که مصرف می کنید نیز رنگ ادرار شما را تغییر می دهند. این تغییرات نسبتا استاندارد هستند و معمولا برای مدت طولانی دوام نمی آورند.
برخی از تغییرات رنگ ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
در ادامه این مقاله با علل رنگ ادرار زرد روشن و راه های تشخیص و درمان آن آشنا می شوید. با سومیتا همراه باشید؛
ادرار طبیعی چه رنگی است؟
هر کس رنگ ادرار متفاوتی دارد، اما رنگ ادرار طبیعی باید در طیف رنگ زرد قرار گیرد.
مقدار آبی که می نوشید بر رنگ ادرار که از زرد کم رنگ تا کهربایی تیره متفاوت است، تاثیر می گذارد. افرادی که آب بیشتری می نوشند و هیدراته می مانند معمولا در مقایسه با افرادی که کم آب هستند یا آب کمتری مصرف می کنند، ادرار رقیق تر و کم رنگ تری تولید می کنند.
اگر رنگ ادرار شما خارج از این طیف زرد است – مانند ادرار کدر یا قهوه ای – باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر ادرار شما قرمز، آبی یا سبز است باید به پزشک مراجعه کنید.
علل تغییر رنگ ادرار
همانطور که در بالا ذکر شد، رنگ ادرار شما در درجه اول با مقدار آبی که مجبور به نوشیدن شده اید تعیین می شود. وقتی مقدار زیادی آب می نوشید، ادرار شما می تواند آنقدر روشن شود که تقریبا شفاف به نظر می رسد. هرچه آب کمتری بنوشید، ادرار شما تیره تر می شود.
1. رژیم غذایی، ویتامین ها و مواد معدنی
رژیم غذایی می تواند یک عامل تغییر رنگ ادرار باشد. رنگ غذاهای طبیعی (مانند رنگ انواع توت ها و چغندر) می تواند با رنگدانه ی ادرار تداخل ایجاد کرده و رنگ متفاوتی ایجاد کند.
غذاهایی که به شدت فرآوری شده اند می توانند حاوی مقادیر زیادی رنگ خوراکی باشند. این رنگ با رنگدانه ادرار تداخل خواهد داشت.
ویتامین های گروه B مانند ریبوفلاوین (B2) و کوبالامین (B12) نیز به دلیل ایجاد ادرار زرد – سبز شناخته شده اند. اگر مکمل یا مولتی ویتامین مصرف می کنید، ممکن است علت ادرار زرد کم رنگ شما باشد.
شیک های جایگزین غذا که با ویتامین های B غنی شده اند، می توانند همین اثر را داشته باشند.
مقادیر زیاد بتاکاروتن یا ویتامین C ممکن است منجر به ادراری به رنگ زرد یا نارنجی تیره شود. بتاکاروتن که در بدن به ویتامین A تبدیل می شود، در غذاهای زرد و نارنجی مانند هویج و سیب زمینی شیرین یافت می شود.
ویتامین C علاوه بر مرکبات در غذاهایی مانند گوجه فرنگی، توت فرنگی و کلم بروکلی نیز یافت می شود.
2. ورزش
اگر بعد از تمرین به درستی هیدراته نشوید، می تواند منجر به کم آبی و تیره شدن ادرار شود. ورزش شدید بدون هیدراتاسیون مناسب می تواند باعث یک بیماری جدی شود که منجر به تجزیه عضلات می شود.
این می تواند باعث درد شدید عضلانی همراه با ادراری به رنگ کولا یا چای شود. اگر این اتفاق افتاد باید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
3. داروها
داروهای بدون نسخه و تجویزی نیز می توانند ادرار شما را روشن تر کنند. این شامل آنتی بیوتیک ها، ملین ها و داروهای شیمی درمانی خاصی است که برای درمان سرطان استفاده می شوند.
به عنوان مثال داروی فنازوپیریدین (Pyridium) معمولا برای درمان عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) استفاده می شود. یکی از عوارض جانبی رایج استفاده از آن ادرار نارنجی رنگ است.
سایر داروها مانند ریفامپین نیز ممکن است به طور بی ضرری ادرار را به رنگ نارنجی روشن تبدیل کنند.
4. بیماری ها
تغییر در رنگ ادرار می تواند نشانه ای از مشکلاتی در عملکرد کلیه، کبد یا مثانه باشد. اگر ادرار شما کدر شد یا بوی شدیدی پیدا کرد ممکن است عفونت مثانه یا کلیه داشته باشید.
این امر به ویژه در صورت داشتن علائم این عفونت ها مانند درد هنگام ادرار، تب، استفراغ یا کمردرد صادق است.
5. بارداری
شواهد حکایتی نشان می دهد که ادرار زرد روشن ممکن است از علائم اولیه بارداری باشد. با این حال هیچ مطالعه ای برای حمایت از این ادعاها وجود ندارد.
عوامل خطر رنگ های غیر طبیعی ادرار
سن و جنس شما ممکن است خطر ابتلا به شرایطی را افزایش دهد که بر رنگ ادرار تاثیر بگذارد.
به عنوان مثال تومورهای کلیه یا مثانه در افراد مسن شایع است. خونریزی مجاری ادراری معمولا با مشکلات کلیه یا مثانه همراه است.
شرایط جدی تر مانند سرطان نیز می تواند باعث خونریزی و ادرار صورتی یا قرمز شود. در صورت مشاهده خون در ادرار فورا به پزشک خود اطلاع دهید تا بتواند علت را مشخص کند.
تا 60 درصد از زنان حداقل یک بار در زندگی خود عفونت ادراری را تجربه می کنند. این عفونت ممکن است با خونریزی مجاری ادراری همراه باشد که می تواند رنگ ادرار را تغییر دهد. مردان نیز ممکن است خون ادراری را در نتیجه بزرگ شدن غده پروستات تجربه کنند.
خونریزی دستگاه ادراری در کودکان کمتر شایع است، اگرچه برخی از اختلالات نادر ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شوند. این اختلالات شامل پورپورای هنوخ شوئن‌لاین، سندرم همولیتیک اورمیک و تومور ویلمز است.
مانند بزرگسالان، هر گونه خونریزی دستگاه ادراری در کودکان غیرطبیعی تلقی می شود و باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
تشخیص رنگ غیر طبیعی ادرار
اگر متوجه هر گونه ناهنجاری در رنگ ادرار خود شدید، باید به پزشک مراجعه کنید.
هنگام ملاقات با پزشک موارد زیر را در نظر بگیرید :
- اولین بار چه زمانی متوجه تغییر شدید؟
- رژیم غذایی شما اخیرا شامل چه چیزی بوده است؟
- چه داروها یا مکمل هایی مصرف کرده اید؟
- آیا فعالیت بدنی شدیدی داشته اید؟
- آیا تغییری در الگوی خواب شما ایجاد شده است؟
- آیا حرکات روده شما طبیعی بوده است؟
- آیا در جایی از بدن خود راش دارید؟
- آیا اخیرا سردرد داشته اید؟
- آیا در بینایی خود مشکلی داشته اید؟
- آیا کاهش وزن غیرقابل توجیهی داشته اید؟
- آیا سابقه سیگار کشیدن دارید؟
- آیا تغییری در عادات ادراری شما ایجاد شده است؟
هنگامی که با پزشک خود ملاقات می کنید، او در مورد سابقه سلامتی شما صحبت می کند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. بسته به ارزیابی، پزشک ممکن است آزمایش ادرار یا آزمایش خون را درخواست کند.
آزمایش ادرار می‌تواند گلبول های قرمز خون را بررسی کند، سطح پروتئین ادرار شما را ارزیابی کند و مواد دفعی را مشخص کند. همچنین ممکن است ادرار شما از نظر باکتری های عامل عفونت بررسی شود. در صورت وجود علائم عفونت، کشت ادرار تجویز می شود.
آزمایش خون می تواند عملکرد کلیه و سطح آنزیم های کبدی را اندازه گیری کند. این نتایج ممکن است سرنخی از علت تغییر رنگ در ادرار شما بدهد.
رنگ غیر طبیعی ادرار چگونه درمان می شود؟
بسته به آنچه که پزشک از آزمایشات شما کشف می کند، گزینه های درمانی ممکن است متفاوت باشد. اگر پزشک متوجه شود که رنگ ادرار زرد تیره به دلیل کم آبی بدن است توصیه می کند که مایعات بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
رنگ ادرار شما باید طی چند روز به رنگ زرد طبیعی خود بازگردد. اگر یک بیماری زمینه ای پیدا شود، پزشک معالجه آن عارضه را دنبال می کند.
چشم انداز رنگ غیر طبیعی ادرار
اگر ادرار شما رنگ زرد تیره به خود گرفت، ممکن است دچار کم آبی شده باشید بنابراین آب بیشتری بنوشید.
در هر شرایطی که هستید مهم است که هیدراته بمانید.
اگر دارویی مصرف می کنید که باعث این تغییر رنگ شود، احتمالا بی ضرر است. شما باید مصرف دارو را زیر نظر پزشک خود ادامه دهید، مگر اینکه به شما توصیه دیگری شده باشد.
منبع : healthline
