زرشک (به انگلیسی : barberry) میوه ی درختچه ی Berberis vulgaris است که توت های قرمز و ترش مزه را تولید می کند.
در حالی که این گیاه بومی مناطقی از اروپا، آفریقا و آسیاست اکنون می توان آن را در سراسر جهان یافت.
از توت آن قرن هاست که در طب سنتی برای درمان مشکلات گوارشی، عفونت ها و بیماری های پوستی استفاده می شود.
آن ها حاوی چندین ترکیب مفید هستند به ویژه بربرین که به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند و ممکن است به مدیریت بیماری هایی مانند دیابت، مبارزه با عفونت های دندانی و درمان آکنه کمک کند.
در ادامه این مقاله با فواید زرشک برای سلامتی بدن و همچنین عوارض و مضرات و موارد استفاده از آن آشنا خواهید شد. با سومیتا همراه باشید؛
فواید و مزایای زرشک برای سلامتی بدن
1. سرشار از مواد مغذی است
زرشک بسیار مقوی است. آن ها غنی از کربوهیدرات، فیبر و چندین ویتامین و مواد معدنی هستند.
به طور خاص، زرشک منبع عالی ویتامین C و آنتی اکسیدان است که ممکن است به محافظت در برابر آسیب های سلولی کمک کند.
1/4 فنجان (28 گرم) زرشک خشک حاوی مواد مغذی زیر است :
- کالری : 89
- پروتئین : 1 گرم
- چربی : 1 گرم
- کربوهیدرات : 18 گرم
- فیبر : 3 گرم
- ویتامین C : حدود 213٪ مقدار مورد نیاز روزانه
- آهن : 15٪ مقدار مورد نیاز روزانه
علاوه بر این زرشک یکی از منابع غذایی غنی از روی، منگنز و مس است که همگی مواد معدنی کمیاب هستند و نقش مهمی در ایمنی و پیشگیری از بیماری دارند.
رنگ قرمز روشن زرشک از آنتوسیانین ها به وجود می آید، رنگدانه های گیاهی که ممکن است سلامت مغز و قلب شما را تقویت کنند.
2. حاوی ترکیبات گیاهی مفید می باشد
زرشک سرشار از بربرین است یک ترکیب گیاهی منحصر به فرد که ممکن است با چندین فواید سلامتی همراه باشد.
بربرین عضوی از خانواده آلکالوئیدهاست، گروهی از ترکیبات معروف که خاصیت آنتی اکسیدان قدرتمند دارند و در مبارزه با آسیب سلولی ناشی از مولکول های واکنشی به نام رادیکال های آزاد عمل می کند.
همچنین بربرین ممکن است به کاهش قند خون و سطح کلسترول کمک کند، روند پیشرفت برخی سلول های سرطانی را کند کند، با عفونت ها مبارزه کرده و اثرات ضد التهابی داشته باشد.
علاوه بر این زرشک حاوی ترکیبات دیگری است که ممکن است فواید سلامتی داشته باشد مانند آلکالوئیدهای دیگر و اسیدهای آلی. با این حال بیشتر تحقیقات بر روی بربرین متمرکز شده است.
3. ممکن است به مدیریت دیابت کمک کند
زرشک – و به ویژه محتوای بربرین – ممکن است در کنترل دیابت یک بیماری مزمن که با سطح بالای قند خون مشخص می شود نقش داشته باشد.
به طور خاص نشان داده شده است که بربرین چگونگی پاسخ سلول های شما به هورمون انسولین که میزان قند خون را تنظیم می کند، بهبود می بخشد. به نوبه خود این ممکن است به کاهش سطح قند خون شما کمک کند.
یک مطالعه 3 ماهه بر روی 36 بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که مصرف 1.5 گرم بربرین در روز منجر به کاهش قابل توجه 2 درصدی در هموگلوبین A1c – اندازه گیری میزان کنترل متوسط قند خون در 3 ماه گذشته می شود.
در حقیقت محققان دریافتند که تاثیرات مفید بربرین بر قند خون و هموگلوبین A1c قابل مقایسه با داروی متفورمین بر روی دیابت است.
مطالعه 8 هفته ای دیگر بر روی 30 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد کسانی که روزانه 2 میلی گرم عصاره میوه زرشک خشک را مصرف می کنند، در مقایسه با گروه دارونما سطح هموگلوبین A1c و قند خون را کاهش می دهند.
با این حال این مطالعات بر روی مکمل عصاره بربرین و زرشک متمرکز شده است. مشخص نیست که آیا مصرف زرشک تازه یا خشک اثرات قابل مقایسه ای بر کنترل قند خون شما دارد یا خیر.
4. می تواند به درمان اسهال کمک کند
قرن هاست که از زرشک برای درمان اسهال استفاده می شود.
این احتمالا به دلیل غلظت بالای بربرین است که کمک می کند تا با جلوگیری از گیرنده های خاص، انتقال مدفوع را از طریق روده کاهش داده و از اسهال جلوگیری کند.
یکی از قدیمی ترین مطالعات انسانی بر روی بربرین نشان داد که این ماده اسهال ناشی از عفونت ناشی از برخی باکتری ها از جمله E. coli را درمان می کند.
علاوه بر این یک مطالعه در 196 بزرگسال مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر نشان داد که مصرف روزانه 800 میلی گرم بربرین هیدروکلراید در مقایسه با دارونما به طور قابل توجهی فرکانس اسهال و نیاز فوری به مدفوع را کاهش می دهد.
گرچه این نتایج جالب است اما برای درک بهتر اینکه چگونه بربرین و زرشک می توانند به درمان اسهال کمک کنند تحقیقات بیشتری در مورد انسان لازم است.
5. ممکن است خطر ابتلا به سندرم متابولیک را کاهش دهد
خوردن زرشک ممکن است به جلوگیری از سندرم متابولیک کمک کند – مجموعه ای از عوامل خطر است که احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت را افزایش می دهد.
به طور خاص زرشک ممکن است اجتمال ابتلا به چاقی، افزایش قند خون، کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون بالا را کاهش دهد – همه اینها از عوامل خطر سندرم متابولیک هستند.
یک مطالعه 8 هفته ای بر روی 46 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که نوشیدن روزانه حدود 200 میلی لیتر آب زرشک در مقایسه با دارونما به طور قابل توجهی فشار خون، تری گلیسیرید، کلسترول و قند خون را کاهش می دهد.
زرشک علاوه بر بهبود عوامل خطر برای سندرم متابولیک می تواند به کاهش استرس اکسیداتیو در کسانی که قبلا به این بیماری مبتلا بودند کمک کند.
استرس اکسیداتیو در نتیجه آسیب سلولی اساسی ناشی از مولکول های واکنشی به نام رادیکال های آزاد ایجاد می شود. داشتن استرس اکسیداتیو بیش از حد – و نداشتن آنتی اکسیدان کافی برای مبارزه با آن – می تواند منجر به بیماری های قلبی و سایر موارد بهداشتی شود.
یک مطالعه 6 هفته ای بر روی 106 فرد مبتلا به سندرم متابولیک نشان داد که مصرف 600 میلی گرم زرشک خشک در روز به طور قابل توجهی استرس اکسیداتیو را در مقایسه با دارونما کاهش می دهد.
بر اساس این نتایج خوردن زرشک ممکن است به شما در کاهش احتمال بروز عوامل خطر سندرم متابولیک و همچنین کاهش استرس اکسیداتیو مرتبط با آن کمک کند. با این وجود تحقیقات بیشتری لازم است.
6. برای سلامتی دندان ها مفید است
مطالعات لوله آزمایش نشان داده است که عصاره زرشک می تواند با التهاب مقابله کند. این احتمالا به این دلیل است که بربرین به عنوان یک ماده ضد التهابی قدرتمند عمل می کند.
بنابراین ممکن است به درمان بیماری های التهابی دندان مانند التهاب لثه که با تجمع پلاک، تورم و تحریک لثه مشخص می شود کمک کند.
یک مطالعه بر روی 45 پسر در سنین 11 تا 12 سال نشان داد که استفاده از ژل دندانی زرشک به مدت 21 روز پلاک و التهاب لثه را به میزان قابل توجهی بیشتر از دارونما کاهش می دهد.
این مطالعه همچنین نشان داد که ژل زرشک از خمیردندان های ضد پلاک سنتی موثرتر است اما نتایج قابل توجه نبود.
این نتایج نشان می دهد که زرشک ممکن است سلامت دندان را تقویت کند اما تحقیقات بیشتری لازم است.
7. ممکن است اثرات ضد سرطانی داشته باشد
چندین روش مختلف وجود دارد که زرشک ممکن است اثرات ضد سرطانی داشته باشد و همه اینها مربوط به بربرین است.
از آنجا که بربرین به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند ممکن است به مبارزه با آسیب اکسیداتیو زمینه ای مرتبط با توسعه سرطان کمک کند.
علاوه بر این، بربرین ممکن است باعث مرگ سلول های سرطانی شود، از تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری کرده و آنزیم های دخیل در چرخه زندگی سلول های سرطانی را مهار کند.
چندین مطالعه آزمایشگاهی نشان داده است که بربرین از رشد تومور جلوگیری کرده و مرگ سلولی را در سلول های سرطانی پروستات، کبد، استخوان و پستان آغاز می کند.
با این حال تحقیقات محدود به مطالعات لوله آزمایشگاهی است و برای درک بهتر نقش بالقوه زرشک در درمان و پیشگیری از سرطان تحقیقات بیشتری لازم است.
8. ممکن است به مبارزه با آکنه کمک کند
زرشک ممکن است در درمان آکنه یک بیماری پوستی که با برجستگی و جوش های ملتهب مشخص می شود، نقش داشته باشد.
به طور خاص بربرین و سایر ترکیبات موجود در زرشک ممکن است به مبارزه با التهاب و عفونت های مرتبط با آکنه کمک کنند.
یک مطالعه در نوجوانان مبتلا به آکنه متوسط تا شدید نشان داد که مصرف روزانه 600 میلی گرم عصاره زرشک خشک به مدت 4 هفته در مقایسه با دارونما به طور قابل توجهی باعث کاهش ضایعات می شود.
این مطالعه نتیجه گرفت که عصاره زرشک ممکن است یک ماده ایمن و موثر برای نوجوانان مبتلا به آکنه باشد اما تحقیقات گسترده تری مورد نیاز است.
طرز استفاده از زرشک در رژیم غذایی
زرشک به دلیل طعم ترشی که دارد شناخته شده است و می توان آن را به صورت تازه یا خشک شده و به صورت خام، مربا شده یا برای تزیین برنج و سالاد به کار برد.
همچنین می توان از آن ها برای تهیه آب زرشک یا دمنوش زرشک استفاده کرد.
مکمل های زرشک شامل کپسول، عصاره مایع، پماد، ژل یا عصاره بربرین هم در دسترس هستند. با این حال به دلیل تحقیقات محدود در مورد انسان هیچ دوز پیشنهادی برای مصرف مکمل های زرشک یا بربرین وجود ندارد.
عوارض و مضرات زرشک
در حالی که زرشک به طور کلی برای اکثر افراد ایمن می باشد برخی گزارش ها حاکی از آن است که مقادیر زیاد یا دوزهای اضافی مکمل می تواند باعث ناراحتی معده و اسهال شود.
علاوه بر این هیچ تحقیقی در مورد اثرات زرشک در کودکان یا زنان باردار و شیرده وجود ندارد. بنابراین بهتر است که این گروه ها از مصرف مکمل های زرشک یا بربرین خودداری کنند.
خلاصه
زرشک توت های قرمز و ترش درختچه ی Berberis vulgaris هستند.
آن ها حاوی یک ترکیب منحصر به فردی به نام بربرین هستند که به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند. این ممکن است به بهبود کنترل قند خون، درمان اسهال و مبارزه با التهاب مربوط به عفونت های دندانی و آکنه کمک کند.
افزودن زرشک به رژیم غذایی ممکن است به شما کمک کند برخی از فواید سلامتی را بدست آورید اما حتما قبل از مصرف زرشک یا مکمل بربرین مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
منبع : healthline
