تشنج غیر صرع (به انگلیسی: Nonepileptic seizure) عارضه ای با دوره های تشنج مشابه حملات صرعی است که با وجود شباهت های ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند.
تشنج غیر صرع ممکن است به دلایل مختلف از جمله ضربه یا بیماری های روانی، عصبی یا جسمی رخ دهد و به دلیل شباهت هایی که با حملات صرعی دارد تشخیص آن در اغلب موارد دشوار بوده و مدت زمان زیادی طول می کشد.
در ادامه قصد داریم درباره تشنج غیر صرع و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تشنج غیر صرع چیست؟
افرادی که به تشنج غیر صرع دچار شده اند دوره های تشنج را تجربه می کنند که شباهت زیادی به حملات صرعی دارد اما در آن اثری از اختلالات الکتریکی در مغز دیده نمی شود بلکه معمولا با مشکلات روانی، عصبی، جسمی یا ضربه مرتبط می باشد.
به طور کلی سه گروه اصلی تشنج وجود دارد :
- حملات صرعی
- تشنج غیر صرع روانشناختی
- رخدادهای غیر صرعی فیزیولوژیک
مورد دوم و سوم دو نوع تشنج غیر صرع محسوب می شوند.
حملات صرعی به دلیل اختلال الکتریکی در مغز رخ می دهند که در آن ها ارتباط بین سلول های مغز به طور موقت دچار تغییر شده و حمله صرع رخ می دهد. افراد ممکن است در اثر عوارضی همچون آسیب مغزی قبل از تولد، ضربه به سر و برخی بیماری های عفونی به صرع مبتلا شوند.
گفته شده حدود 20 تا 30 درصد از افراد مبتلا به بیماری صرع کنترل نشده به نوعی تشنج غیر صرع دچار هستند، به علاوه اکثر افرادی که از تشنج غیر صرع رنج می برند نیز حملات صرعی را تجربه می کنند.
علائم تشنج غیر صرع
علائم تشنج غیر صرع شبیه علائم حملات صرعی است اما این علائم در کودکان و بزرگسالان متفاوت می باشد.
علائم در بزرگسالان
هنگامی که یک فرد بزرگسال دچار تشنج غیر صرع می شود ممکن است علائم زیر را تجربه کند :
- تشنج
- حرکات منقبض و تشنجی با عضلات سفت شده
- گریه کردن
- گاز گرفتن زبان
- افتادن روی زمین
- از دست دادن هوشیاری
- گیجی
- بی اختیاری ادرار
- خیره شدن
- تغییر در حواس
- تغییر در احساسات
علائم در کودکان
علائم تشنج غیر صرع در کودکان ممکن است با علائم در بزرگسالان شباهت داشته یا متفاوت باشد. به عنوان مثال برخی تحقیقات نشان داده کودکان خردسال احتمالا نمی توانند واکنشی از خود نشان دهند، در حالی که کودکان بزرگ تر اغلب دچار علائم حرکتی می شوند.
علت تشنج غیر صرع
آسیب ها و مشکلات فیزیکی، روانی و عصبی مختلف می تواند به تشنج غیر صرع منجر شود.
برای مثال مطالعه ای نشان داده افراد مبتلا به تشنج غیر صرع به احتمال زیاد دارای سابقه بیماری های جسمی از جمله فیبرومیالژی، سندرم خستگی مزمن و سندرم روده تحریک پذیر هستند، همچنین احتمالا به صورت مکرر دچار آسم و میگرن می شوند که به طور دوره ای در آن ها رخ می دهد.
برخی مشکلات روانشناختی و عصبی مرتبط با تشنج غیر صرع عبارتند از :
- مشکلات توجه
- اضطراب
- اختلالات خلق و خو
- اختلالات شخصیتی
- روان پریشی
- اختلال استرس پس از سانحه
- سوء استفاده جسمی، عاطفی یا جنسی
- استرس و درگیری های خانوادگی
- مصرف مواد مخدر
- اختلالات رفتاری
- آسیب تروماتیک مغز
تشخیص تشنج غیر صرع
از آن جا که تشنج صرعی و غیر صرع علائم مشابه دارند حتی یک متخصص نیز ممکن است در تشخیص آن ها از هم دچار مشکل می شود.
به همین دلیل برخی محققان برای تشخیص راحت تر از یک سیستم طبقه بندی PNES استفاده می کنند. به عنوان مثال طی مطالعه ای در سال 2016 با توجه به شباهت بین تشنج غیر صرع و حملات صرع، این عارضه به چهار نوع تقسیم بندی شد. با این حال هنوز هیچ طبقه بندی جهانی در این زمینه پذیرفته نشده است.
در روش بالینی پزشک ابتدا با کمک نوار مغزی ابتلا به صرع را رد می کند. با این حال از آن جا که انجام نوار مغزی در طول یک حمله یا دوره تشنج دشوار است، برخی محققان از روش های دیگر نیز استفاده می کنند که عبارتند از :
- آزمایش کامل جسمی و عصبی
- بررسی سابقه سلامت پزشکی، عصبی و روانی شخص
- مطالعه نتایج آزمایش های تشخیصی قبلی که ممکن است شامل آزمایش خون، اسکن مغزی و نوار مغزی باشد
- بررسی واکنش بدن فرد به داروهای ضد تشنج قبلی (در صورت مصرف)
- صحبت با خانواده و دوستان فرد که شاهد تشنج او بوده اند
درمان تشنج غیر صرع
در حال حاضر استفاده از درمان های شناختی رفتاری موفقیت هایی در زمینه تشنج غیر صرع داشته است. روش های زیر نیز ممکن است مفید باشند :
- روان درمانی از طریق مواجهه طولانی مدت : نوعی درمان شناختی رفتاری است که روی درمان افراد مبتلا به تشنج غیر صرع و تشنج غیر صرع روانشناختی تمرکز دارد
- روان درمانی بین فردی و روان پویشی : به افراد کمک می کند تا از طریق فرایندهای ناخودآگاه عمل کنند
- روان درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی : به رابطه بین نحوه تفکر و احساس فرد می پردازد
- خانواده درمانی : نوعی درمان که روی خانواده کودک مبتلا به تشنج غیر صرع کار می کند
تشنج غیر صرع به داروهای ضد صرع پاسخ نمی دهد با این حال به نظر می رسد سرترالین که نوعی داروهای ضد افسردگی است در کنار درمان های ذکر شده اثر خوبی داشته باشد.
به علاوه از آن جا که فردی که به تشنج غیر صرع مبتلا است نیز دچار حملات صرع می شود، استفاده از داروهای ضد تشنج برای کنترل بهتر این حملات می تواند به کاهش تشنج غیر صرع نیز کمک کند.
به طور کلی درمان پیشنهاد شده توسط پزشک برای درمان تشنج غیر صرع و پاسخ بدن به آن، به علت اصلی بیماری بستگی دارد.
نحوه مدیریت تشنج غیر صرع
ملاقات منظم با متخصص مغز و اعصاب برای افراد مبتلا به تشنج غیر صرع اهمیت زیادی دارد. همچنین توصیه می شود فرد با روانپزشک و مشاور نیز به طور منظم مشورت کند تا در زمینه مدیریت این عارضه و مراقبت های بعدی به او مشاوره بدهند.
به عنوان مثال در صورتی که فرد با علائم هشدار دهنده تشنج آشنا باشد از خطرات احتمالی تشنج ناگهانی ایمن بوده و می تواند به دیگران نیز در این باره توصیه هایی بکند. لازم است اعضای خانواده و دوستان نیز در این مورد اطلاعات کافی داشته باشند.
اگر فرد مبتلا هنگام تشنج دچار آسیب جسمی شود باید به پزشک مراجعه کند.
به علاوه ممکن است لازم باشد تغییراتی در زندگی فرد ایجاد شود. به عنوان مثال این عارضه می تواند روی توانایی فرد در حرفه و رانندگی با وسایل نقلیه اثر منفی بگذارد.
در برخی نواحی قبل از این که مجوز رانندگی به فرد مبتلا به تشنج داده شود باید تایید شود که فرد برای مدت زمان مشخصی تشنج نداشته است. گاهی لازم است به صورت دوره ای از وضعیت خود گزارش پزشکی ارائه دهد.
ناگفته نماند زندگی با این بیماری روی افراد مختلف تاثیر متفاوتی می گذارد، برخی افراد از حمایت های خانوادگی خوبی برخوردار هستند اما برخی دیگر گوشه گیر شده و تمایل کمی برای برقراری روابط اجتماعی از خود نشان می دهند.
منبع: medicalnewstoday
